Neil MacFarquhar / The New York Times
Ukrayna kuvvetleri, Rus işgalini engellemek için karşı taarruzlar baskıyı artırdı ve salı günü Kiev dışındaki bir kasabayı geri almayı başardı. Daha ağır silahlara sahip olan Ruslar cephelerde belirleyici bir üstünlük elde edememeleri ardından Ukrayna kentlerini ve halkını hedef alıyor.
"Bu savaş kolay bitmeyecek"
Ukraynalı askeri yetkililer Kiev çevresinde çatışmaların devam ederken, güçlerinin kentin batısında önemli bir kavşak noktası olan Makariv'de galip geldiğini, ülkenin güneyinde ise Herson bölgesini geri almaya çalıştıklarını açıkladı. Ancak güneydeki liman kenti Mariupol hala acımasız bir kuşatmanın içinde. Hükümet yaklaşık 100 bin sivilin bu harap şehirde su, elektrik veya ısınma imkanına erişemezken, yemek erzaklarının da gittikçe azaldığını söyledi. ABD ulusal güvenlik danışmanı Jake Sullivan, Başkan Joe Biden'ın Avrupa'daki NATO zirvesi için ülkeden ayrılmasının ardından gazetecilere verdiği demeçte "Bu savaş kolay veya hızlı bir şekilde bitmeyecek" dedi.
Pentagon'dan Rusya'nın zayıfladığı vurgusu
Planlanan duyuruya aşina olan bir kişiye göre Biden bu hafta, Rusya parlamentosunun alt meclisi Devlet Duması’nın yüzlerce üyesine yaptırımlar uygulamaya hazırlanıyor. İşgal öncesi hızlı bir fethi bekleyen Başkan Vladimir Putin'in hükümeti Ukrayna'daki aksiliklere ve Batı'daki azalan itibarına, muhalefete yönelik son zamanlardaki acımasız baskısını artırarak ve tüm devlet faaliyetlerini itibarsızlaştırmayı suç haline getirerek yanıt verdi. Bir Rus mahkemesi, Rusya'nın Ukrayna savaşına karşı çıkan ve halihazırda hapiste olan muhalefet lideri Alexei Navalny'yi dolandırıcılık suçlamasıyla dokuz yıl daha hapis cezasına çarptırdı.
Pentagon raporu, Rusya'nın Ukrayna'daki savaş gücünün ilk kuvvetine oranla yüzde 90'ının altına düştüğünü iddia etti. 24 Şubat işgalinden önce batı Rusya ve Belarus’da konuşlanan 150 bini aşkın asker vardı. Rapor Rus ordusunun uğradığı sürekli kayıpları yansıtıyor. ABD'li yetkililer, Rus birimlerinin muharebe görevlerini yerine getiremez hale gelebileceğini düşünüyor. Rusya'nın Ukrayna'daki eylemlerinin ayrıntılarını paylaşma yetkisi olmayan üst düzey bir Savunma Bakanlığı yetkilisine göre Rus kuvvetleri rutin tedarik hatları ve lojistik de dahil olmak üzere birçok cephede sorunlar yaşıyor. Yetkili, Pentagon'un bazı Rus birliklerinin donma nedeniyle tahliye edildiğine dair belirtiler olduğunu kaydetti. Aynı kişi Rus zayiat sayılarını açıklamayı reddetti ancak Pentagon geçen hafta en az 7 bin Rus'un öldürüldüğünü tahmin ediyordu.
The New York Times tarafından analiz edilen yeni uydu görüntüleri, Rusya'nın tüm uçaklarını ele geçirdikleri en büyük kent Herson’un havaalanından çektiğini gösterdi. Ukrayna kuvvetleri, havaalanını iki kez vurarak belirsiz sayıda helikopteri imha ettiğini iddia ediyor. Uzmanlar bu geri çekilmenin, Rusların bölgeyi kontrol etmekte sorunlar yaşadığına dair açık bir işaret olduğunu söyledi.
Ekipmanların kaldırılması, uzay görüntüleme şirketi Planet Labs tarafından altı gün boyunca çekilen fotoğrafların karşılaştırılmasıyla ortaya çıktı. Rusların havaalanını boşaltması, Ukrayna ordusunun Herson bölgesinde kaybettiği toprakları geri almak için baskı yaptığı sırada gerçekleşti. 2 Mart'ta Rusya tarafından ele geçirilen Herson'un kontrol etmek Ukrayna'nın güneyinde hakimiyet kurmak için zaruri. Ancak bu süre zarfında Rusya bölgeye bütün olarak hakim olmayı başaramadı.
"Nükleer silahları kullanabiliriz"
Putin'in sözcüsü Dmitry Peskov, salı günü verdiği televizyon röportajında Rusya'nın nükleer silah kullanma olasılığını reddetmedi. Peskov’a Putin'in bu tür silahları hangi koşullarda kullanacağı sorulduğunda ise “Varoluşsal tehdit durumunda kullanılabiliriz” cevabını verdi. Peskov varoluşsal tehdidi tanımlamadı ancak Rus yetkililer geçmişte, bunun Rusya'nın kendisine bir saldırı anlamına geldiğini öne sürmüştü. Ancak Ukrayna'nın işgali, önceki politikaları hakkında soru işaretleri oluşturuyor. Üst düzey bir ABD savunma yetkilisi savaşı “çok dinamik, aktif bir savaş cephesi” olarak nitelendiriyor. Yani savaşın mevcut durumunu değerlendirmek zor. Yetkiliye göre Pentagon, Rus kuvvetlerinin kimyasal veya biyolojik silah kullanımına doğru ilerlediğine dair hiçbir işaret görmüyor.
Biden pazartesi günü, Putin'in uluslararası anlaşmanın yasakladığı bu tür silahlara yönelme olasılığını vurguladı. Biden ABD'li iş liderleri ile gerçekleştirdiği toplantıda “Putin’in sırtı duvara dayalı" diye konuştu. Biden perşembe günü Brüksel'deki NATO liderleri zirvesine katılacak. Çeşitli konuların yanı sıra bu tür silahlara olası bir karşılık da tartışılacak. Sullivan, ABD'nin NATO müttefikleriyle birlikte Rusya'ya yeni yaptırımlar uygulayacağını açıkladı. Sullivan, “Batı son birkaç aydır birleşti. Başkan, bir arada kalacağımızdan emin olmak, ortak kararlılığımızı pekiştirmek, hazır olduğumuza ve ne kadar sürerse sürsün bu sorunu çözmeye bağlı olduğumuza dair güçlü bir mesaj vermek için Avrupa'ya gidiyor.
Ukrayna Savunma Bakanlığı, birliklerinin Kiev'in yaklaşık 65 kilometre batısında bulunan, kontrolün defalarca el değiştirdiği Makariv'de mavi ve altın Ukrayna bayrağının dalgalandığını duyurdu. Kasaba, başkentten batı Ukrayna ve Lviv'e giden ana otoyolun bitişiğinde. Bu nedenle Kiev'in kuşatılmasını önlemek için onu Rusların elinden uzak tutmak bir hayli önemli. Üst düzey bir Pentagon yetkilisi, Rusların Kiev'in kuzeybatısında 15 kilometreden fazla; doğusunda ise 29 kilometreden öteye ilerleyemediklerini söyledi. Ukrayna'nın karşı saldırıdaki kararlılığı, uçaklarının ve silahlarının Ruslardan çok daha az olmasına rağmen savaşmaya devam etmeyi başaran hava kuvvetleri ve hava savunma birimlerine kadar uzandı.
Zelenskiy: Birkaç ülke için kıtlık yaklaşıyor
Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy, Azak Denizi'ndeki liman kenti Mariupol’un kuşatma altına kül haline getirildiğini söyledi. Hükümet, yaklaşık 100 bin sivilin yani orijinal nüfusun yüzde 22'sinin hala mahsur olduğunu açıkladı. Pentagon yetkilisi, Rus donanma gemilerinin şehri bombalamak için kara kuvvetlerine katıldığını açıkladı. Pentagon'a göre, Rusya'nın Karadeniz filosu Kırım Yarımadası'nda ve bir düzine gemi de Ukrayna açıklarında dolaşıyor.
Video bağlantısı aracılığıyla dünyanın dört bir yanındaki parlamentolara seslenmeye devam eden Zelenskiy, İtalya Parlamentosu'na uyarıda bulundu. Başkan, önemli bir buğday üreticisi olan Ukrayna'daki çiftçilerin çalışamaması durumunda dünyanın bazı yerlerinde kıtlığın baş göstereceğini vurguladı. "Ukrayna mısırına, yağına ve buğdayına bağlı olan birkaç ülke için kıtlık yaklaşıyor" diyen Zelenskiy, İtalya’daki Akdeniz'in hemen ötesindeki Kuzey Afrika ülkelerinin de buna dahil olduğunu belirtti.
"10 milyon Ukraynalı evini terk etti"
İtalya Başbakanı Mario Draghi ise ülkesinin Ukrayna'nın Avrupa Birliği'ne girmesini istediğini söyledi ve Ukraynalıların Putin'in vahşeti karşısındaki "kahramanca" direnişini övdü. Draghi İtalya'nın Rus oligarklarının 800 milyon eurodan fazla varlığını dondurduğunu, Rus enerji kaynaklarına olan bağımlılığını olabildiğince hızlı bir şekilde aşmak için çalıştığını vurguladı. Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Guterres, 10 milyon Ukraynalı'nın evlerini terk ettiğini açıkladı. Bu rakam, nüfusun neredeyse dörtte birine tekabül ediyor. Guterres, Ukrayna'daki savaşı kazanılamaz olarak nitelendirdi: “Ukraynalılar canlı bir cehenneme dayanıyor. Hızla yükselen gıda, enerji ve gübre fiyatlarının yansımaları dünya çapında hissediliyor. Küresel bir açlık tehdidi altındayız”. BM Genel Sekreteri Rusya'nın savaşı durdurması yönündeki çağrısını yineleyerek, ciddi müzakereler çağrısında bulundu.
Kremlin muhaliflere karşı baskıyı artırıyor
Kremlin'in isteklerini güvenilir bir şekilde yerine getiren Rus parlamentosu Duma yalnızca ordunun değil, tüm hükümet organlarının yurtdışındaki faaliyetlerini itibarsızlaştırmayı, potansiyel bir cezai suç haline getirmek için halihazırda acımasız sansür yasasını değiştirdi. Yasa, Rusya'nın Ukrayna'daki askeri operasyonlarını tanımlamak için savaş veya istila gibi terimleri yasaklıyor ve işgal hakkında yanlış bilgi yayan herkesi 15 yıla kadar hapisle cezalandırıyor.
Rusya bilgileri bastırmak için başka hamleler de yaptı. Hükümet, bağımsız haber kuruluşlarının ceza korkusuyla operasyonlarını kapatmasına veya ülke dışına taşımasına neden oldu. Hem hükümet yetkilileri hem de işletmeler tarafından yoğun olarak kullanılan Facebook ve Instagram'a erişim engelledi. Kremlin ülke içindeki savaşla ilgili anlatıyı sıkı bir şekilde kontrol etmeye ve kendilerine meydan okunması olasılığını ortadan kaldırmaya çalışırken, Navalny'nin mahkum edilmesi ve cezalandırılması, onu parmaklıklar ardında tutmanın ve dış dünyaya hitap etme yeteneğini daha da kısıtlamanın bir yolu olarak görülüyor.
Navalny, avukatlarının sosyal medyada yayınladığı hapishane mektupları aracılığıyla Rusları işgali protesto etmeye çağırmıştı. Devletin neredeyse tüm yayınlarını kontrol ettiği bir ülkedeki en popüler ağlardan biri olan Kanal 1’den bu ay istifa eden başarılı Rus muhabiri Zhanna Agalakova, Rusya'nın Ukrayna'yı işgalini protesto etmek için istifa ettiğini açıkladı. Sınır Tanımayan Gazeteciler aracılığıyla bir dizi Twitter gönderisinde “Bunu Ruslar için yapıyorum. Bizim haberlerimiz gerçeği göstermiyor" dedi.
©️ 2022 The New York Times Company
