Paul Krugman / The New York Times
Son gelişmeler hakkında iki teori sunmama izin verin. Hangisini daha güvenilir bulduğunuzu bana söylersiniz.
A teorisi: ABD Başkanı Joe Biden'ın son zamanlarda çok güçlü ve etkili görünmesinin nedeni, Disney şirketinin gerçek Biden'ı gizlice bir robotla değiştirmesidir.
B teorisi: ABD’de benzin fiyatlarının son zamanlarda bu kadar yükselmesinin nedeni Biden’ın sosyalist ekonomik politikalarıdır.
Seçmek zorunda kalsaydım A teorisini seçerdim. Tabii ki saçma, ama B teorisi kadar seçmenlerin zekasıyla alay eden bir hakaret değil.
B teorisini tabii ki Cumhuriyetçiler benimsiyor ve yayıyor.
Benzin fiyatları hakkında bilmeniz gereken üç şey var:
- Birincisi, yer altından çıkan bir madde olarak petrolün fiyatı ülkeden ülkeye değil, küresel bir pazarda belirlenir.
- İkincisi, ham petrolün rafine edilmesiyle üretilen benzinin fiyatındaki dalgalanmaların nedeni küresel hem petrol fiyatındaki dalgalanmalardan kaynaklanır.
- Üçüncüsü, ABD politikasının dünya petrol fiyatları üzerindeki etkisi çok azdır. Kısa geçmişte, örneğin Biden'ın görevde olduğu 14 ay boyunca neredeyse hiç etkisi olmamıştır.
Ham petrol fiyatları hakkında da şunları söyleyelim:
Bazı ülkeler petrol kaynaklarına sahiptir ve bunu çıkartıp ihraç ederler: Suudi Arabistan ve diğer Basra Körfezi ülkeleri, Venezuela, Norveç ve birkaç ülke daha. Ve normal zamanlarda da Rusya.
Petrolü nereye ihraç edecekleri aldıkları fiyata bağlıdır. Bu işleyiş fiyatları dengeler. Petrol ihracatçısı bir ülke, fiyatı uygun bulup ihracatını artırırsa küresel petrol fiyatı düşer. Veya tam tersine bir ihracatçı ülke, fiyatı beğenmeyip satışını kısarsa ham petrol fiyatı yükselir.
Her zaman olduğu gibi ekonomide bazı can sıkıcı ayrıntılar vardır: Tüm ham petrollerin niteliği aynı değildir. Ülkelerdeki rafineriler de, farklı niteliklere sahip ham petrollerin tamamını işleyebilecek kabiliyete sahip değildir.
Ama bunlar sadece ayrıntıdır. Petrolde küresel olarak takip edilen iki fiyat vardır. Biri Teksas'taki fiyatları yansıtan West Texas Intermediate (WTI), diğeri ise Avrupa'daki fiyatları yansıtan Brent. Bu iki fiyatın grafiği neredeyse mükemmel bir şekilde birlikte hareket eder.
Her iki petrol türünün fiyatında da son zamanlarda büyük bir artış oldu. Bu artış, hemen hemen bire bir şekilde her yerde istasyonlardaki benzin fiyatlarına yansıdı.
Benzin fiyatlarının ülkeler arasında çok farklı olduğu doğrudur. Çünkü benzine yönelik vergiler Avrupa'da ABD’den çok daha yüksektir. Ancak kısa vadeli fiyat hareketleri ham petrol fiyatından kaynaklanır ve pompa fiyatı ister düşük ister yüksek olsun, dalgalanmalar her yerde tüketici fiyatına benzer şekilde yansır.
O halde ABD'de yükselen benzin fiyatları, mevcut yönetimin politikalarıyla hiçbir ilgisi olmayan küresel bir hikayenin parçasıdır.
Yine de ABD'nin bu küresel hikaye üzerinde bir etkisi olamaz mı? Ne de olsa 2020'de dünya üretiminin yaklaşık yüzde 20'sini karşılayan dünyanın en büyük petrol üreticisiyiz. Amerika küresel petrol fiyatlarını düşürmek için bir şey yapamaz mı?
Evet, prensipte yapabilir. Ama pratikte pek değil…
ABD'nin petrol üretimi 2010'dan sonra hızla arttı. Bu gelişme Obama yönetimi altında başladı ve Donald Trump'ın görev süresinin bir kısmı boyunca devam etti.
Ancak bunun siyasetle pek ilgisi yoktu, her şey yeni üretim teknolojileriyle ilgiliydi, özellikle kaya kütleleri arasında sıkışmış ham petrolün çıkartılmasına yönelik teknolojilerle.
Petrol üretimi daha sonra siyaset nedeniyle değil, pandemi sırasında fiyatlar düştüğü için geriledi.
Şimdi siyasetten ziyade olaylar sayesinde üretim artışı yeniden gündeme geliyor. Ne Trump'ın ne de Biden'ın politikalarının, bırakın ABD benzin fiyatlarını, ABD petrol üretimi üzerinde kayda değer bir etkisi olmadığını söylemek mantıklı görünüyor.
Tabii ki, Cumhuriyetçilerin inanmanızı istediği şey bu değil. Petrol fiyatlarının COVID nedeniyle düşük olduğunu bilmemize rağmen, 2020’deki düşük benzin fiyatlarını hatırlatıp seçmenin Trump’a yönelmesini istiyorlar.
Keystone boru hattının devreye girmesi ve bazı kamu arazilerinde sondaj yapılmasının engellenmesini yüksek fiyatlara gerekçe göstererek, çevresel kaygıları suçlu göstermeye çalışıyorlar.
Bence şaşırmamalıyız. Ne de olsa iklim değişikliğinden, aşının etkinliğine kadar her şeyi inkar eden bir partiden bahsediyoruz.
Ama tüm bunlara bir sürü ekonomik saçmalığın katılması beni yine de şoke ediyor.
Biden'ın ABD’deki yüksek benzin fiyatlarından sorumlu olamayacağını görmek için bilimsel bir bakışa, hatta ilkel istatistiksel analizlere ihtiyacınız yok; tek yapmanız gereken dünyanın geri kalanında neler olup bittiğine bakmak için beş dakika harcamak.
Bu gerçeğe rağmen ABD seçmeni Cumhuriyetçilerin bu son dezenformasyon kampanyasını fark edebilecek mi? Demokratlar gerçeği anlatmak için etkili bir söylem ortaya koyabilecek mi? Keşke daha iyimser olsaydım…
©️ 2022 The New York Times Company
