Eğer demir eksikliği aneminiz varsa, demir takviyesi almalısınız. Ancak burada hastalarımla paylaştığım ilginç bir ipucu var: Her gün almayın. Bir araştırma, gün aşırı demir takviyesi almanın demir emilimini optimize edebileceğini ve mide bulantısı ve kabızlık gibi yan etkileri azaltabileceğini buldu. Demir, sağlıklı kırmızı kan hücrelerinin üretilmesine yardımcı olan temel bir mikro besindir. Demir eksikliği olan kişiler genellikle kendilerini bitkin hissederler. Bazıları nefes almakta zorlanabilir veya ciltlerinin solgunlaştığını fark edebilir. Demir eksikliği ayrıca kalp çarpıntısına, baş ağrısına ve buz, tebeşir veya kil gibi garip şeyleri aşermenize yol açabilir.
Vücudun demir depolarının küçük bir kısmının deri yoluyla ya da regl döneminde kaybedilmesi normaldir. Ancak beslenmenizle aldığınızdan daha fazlasını kaybederseniz demir eksikliği anemisi (aneminin çeşitli formlarından biri) adı verilen bir sağlık sorunu geliştirebilirsiniz.
Demir eksikliği anemisi, kırmızı kan hücrelerinin vücudun geri kalanına verimli bir şekilde oksijen taşıyamadığı bir durumdur. Hem demir hem de kırmızı kan hücrelerinin düşük seviyeleri ile karakterize edilir ve tam kan sayımı ve demir paneli dahil olmak üzere kan testleri ile teşhis edilir.
Küçük çocuklar, ağır adet gören veya hamile olan kişiler ve yaşlılar özellikle dikkat etmeli. Geçen yıl Annals of Internal Medicine'de yayınlanan bir çalışmada, 70 yaş ve üzeri sağlıklı her 4 yetişkinden 1'inde, çalışmaya katıldıktan sonraki beş yıl içinde anemi geliştiği ve düşük dozda günlük aspirin almanın bu riski yüzde 20 artırdığı bulundu. Kendinizi sürekli yorgun hissediyorsanız, ancak demir eksikliği anemisi teşhisi konmadıysa, diğer olası nedenleri bulmak için doktorunuza danışın.
Düşük demir seviyesine ne sebep olur?
- Hamilelik: Hamilelik sırasında, anneyi ve büyüyen fetüsü desteklemek için demir ihtiyacı artar. Bu nedenle rutin olarak demir taraması yaparız. Hamilelik sırasında ve emzirme döneminde demir takviyesi almak güvenlidir.
- Kan kaybı: Regl döneminde veya gastrointestinal sistemden kaynaklanan ağır kanamaların (dışkınızda her zaman fark edilmeyebilir) her ikisi de demirin tükenmesine yol açar. Açıklanamayan demir eksikliği anemisi, kolonoskopi (ve genellikle üst endoskopi) yaptırmak için yaygın bir nedendir çünkü kanser gibi önemli bir nedeni gözden kaçırmak istemeyiz.
- Demir emilimi ile ilgili sorunlar: Bazı tıbbi durumlar bağırsaklarımızdan demir emilimini zorlaştırır. Örneğin, obezite cerrahisi sonrası, çölyak hastalığı, inflamatuar bağırsak hastalığı veya gastrit (yaşlandıkça daha yaygın hale gelir). Duruma bağlı olarak, insanlar oral takviye yerine intravenöz demire ihtiyaç duyabilirler.
- Demirden zayıf beslenme: Ispanak veya baklagiller gibi bazı bitkilerde demir oranı yüksektir. Ancak vücudumuz et ve balıkta bulunan demiri çok daha verimli bir şekilde emer. Bitki bazlı beslenen kişilerde demir eksikliği riski daha yüksek olabilir, ancak tahıl ve un gibi gıdalara demir ekleyen ABD gibi ülkelerde bu durum azdır.
Demir takviyesi almanın doğru yolu
İşte demir takviyelerini daha etkili hale getirmenin bazı yolları:
- Aç karnına alın: Takviyeyi yemekten bir saat önce veya yemekten iki saat sonra almak emilimi en üst düzeye çıkarmaya yardımcı olacaktır.
- Bir bardak portakal suyu ile yutun (süt ve kahveyi atlayın): C vitamininin, demirin çözünmesine yardımcı olan daha asidik bir ortam yaratarak demir emilimini desteklediği biliniyor. 2020 yılında yapılan randomize kontrollü bir çalışma, hap şeklinde C vitamini takviyesinin demir emilimini artırmadığını, ancak portakal suyu gibi diyetinizde sağlıklı miktarda C vitamini almanın demir emilimini dört kat artırabileceğini ortaya koydu. Öte yandan, süt ve yoğurt gibi kalsiyum içeren yiyecek ve içecekler ile çay ve kahve gibi polifenol içeren içeceklerin tümü demir emilimini azaltabilir. Bunları günün diğer saatlerinde tüketmenizde bir sakınca yok ancak demir takviyenizi aldığınız saatlerde tüketmekten kaçının.
- Kabızlık için ilaç alın: Kabızlık, insanların demir almayı bırakmasının en büyük nedenlerinden biridir, bu yüzden öncelikle kabızlık sorununuzu çözün. Hastalarıma genellikle demir takviyesi aldıkları süre boyunca önceden kabızlık giderici almalarını söylerim.
- Antiasitinizi yeniden düşünün: Omeprazol gibi antiasitler asitliği azalttıkları için demir emilimini engelleyebilir. Birçok insan omeprazol gibi ilaçları gerçekten ihtiyaç duyduklarından daha uzun süre kullanır, bu nedenle doktorunuza günlük antiasitinizin hala mantıklı olup olmadığını ve dozu azaltmayı deneyip deneyemeyeceğinizi ya da tamamen bırakıp bırakamayacağınızı sorun.
- Enterik kaplı kapsüllerden kaçının: Sindirim sisteminin başlarında ilacın bozulmasını önlemek için özel bir kaplama uygulayan bu formülasyonlar teoride kulağa hoş gelse de, demir ince bağırsağın ilk kısımları tarafından emildiğinden, “enterik kaplı” tabletler bağırsağınızın bu önemli bölgesini atlayabilir, böylece gerektiği kadar ememezsiniz.
Demir eksikliği anemisi yavaş yavaş (genellikle birkaç ay içinde) ortaya çıkabilir, bu nedenle tam olarak ne zaman farklı hissetmeye başladığınızı belirlemek zor olabilir. Ve regl dönemleri ağır geçen bazı kadın hastalar, kendilerine “sadece formda olmadıklarını” söyleyerek yorgunluk hissini normalleştirdiler. Demir eksikliği anemisi çözülebilir ancak nedenini araştırmamız ve yapabiliyorsak tedavi etmemiz gerekir. Aksi takdirde, uzun süreli demir eksikliği olan kişiler kalp sorunları ve enfeksiyon riski altındadır.
