Soru: Ruh halim pek iyi değil, sürekli yorgunum ve sadece yalnız kalmak istiyorum. Cinsellik için de hiç havamda değilim. Bu evliliğimi etkiliyor. Depresyonda olabilirim ama antidepresan almak konusunda endişeliyim. Bu libidomu daha da öldürmez mi?
40'lı yaşlarının ortasındaki erkek bir hastam geçenlerde bana bu soruyu sordu. Kendisine depresyon teşhisi koymuş ve konuşma terapisi, kişisel bakım ve düşük dozda antidepresan ilaç dahil olmak üzere tedavi seçeneklerini tartışmıştım. Bu hastalarımın sık sorduğu bir soru. Bazı antidepresan ilaçlar uyku sorunları, düşünce yarışları ya da zayıf özgüven gibi depresyon semptomlarına yardımcı olabilir. Bununla birlikte, bu ilaçlar cinsel yan etki riskini de beraberinde getirir, ancak herkes bu yan etkilerle karşılaşmaz. Depresyon yaşıyorsanız ve tedavi olmayı düşünüyorsanız, cinsel hayatınızı öldürmeden ruh halinizi kurtarmanın mümkün olduğunu bilin. İşte bilmeniz gerekenler...
Depresyon da antidepresan da cinselliği etkileyebilir
Antidepresanlar cinsel yaşamınızı olumsuz etkileyebilirken, cinselliğe olan ilginin azalması da depresyonun yaygın bir belirtisidir. Bir çalışmada, depresyondaki kadınların yüzde 67'si ve depresyondaki erkeklerin yüzde 75'i, antidepresan kullanmaya başlamadan önce depresyonda hissetmelerinin cinselliğe olan ilgilerini kaybetmelerine neden olduğunu ortaya koydu. Bu durum zayıf beden imajı, yorgunluk veya anhedoni (zevk alamama) ile ilişkili olabilir. Tüm bu özellikler depresyonda yaygındır ve cinsellik için ne kadar “havanızda” olduğunuzda rol oynayabilir. Majör depresif bozukluklar ayrıca hormonlarda (örneğin kortizol ve testosteron) ve nörotransmitterlerde (dopamin gibi) cinsel istek ve performansı etkileyebilecek bir dengesizliğe neden olabilir.
Antidepresan kullanan herkes cinsel yan etkiler yaşamaz. Rakamlar yüzde 25'ten yüzde 73'e veya daha fazlasına kadar geniş bir aralıkta değişir. Klinik deneyimlerime göre, antidepresan kullanan hastalarımın yaklaşık yarısı bu semptomları yaşıyor. Bu da bir antidepresana başlama kararını bir bilim olduğu kadar bir sanat haline de getiriyor. İyi haber şu ki, cinsel yan etkiler (bir antidepresandan kaynaklansa bile) genellikle yönetilmesi kolay bir sorundur.
'Cinsel işlev bozukluğu' bir şemsiye terimdir
'Cinsel yan etkiler' veya 'cinsel işlev bozukluğu' terimleri genellikle birbirinin yerine kullanılır ve cinsel deneyiminizden mutsuz olmayı tanımlamanın belirsiz ve biraz sinir bozucu yolları olabilir. Depresyon ve cinsellik arasındaki ilişkiyi açıklığa kavuşturmak için, cinsel tepki döngüsünün dört farklı aşamadan oluştuğunu düşünün:
- Heyecan (arzu veya libido)
- Uyarılma (fiziksel değişiklikler)
- Orgazm (doruk noktası)
- Çözülme (vücudun uyarılma öncesi durumuna geri dönmesi)
Depresyon bu aşamalardan herhangi birini veya hepsini etkileyebilir, ancak antidepresanlar da etkileyebilir. Cinsel işlev bozukluğu hakkında düşünürken, özellikle de endişelerinizi bir psikiyatristle tartışıyorsanız, cinsel tepki döngünüzün hangi aşamalarının etkilendiği konusunda spesifik olun. Örneğin depresyon erkeklerde hem erken hem de geç boşalmaya neden olabilir ve bu iki durum çok farklı şekilde tedavi edilir. Kadınlarda depresyon, arzu veya orgazma ulaşma becerisiyle ilgili sorunlara neden olabilir ve bu da kişiselleştirilmiş bir tedavi planı gerektirir.
Erkeklerde düşük testosteron ve kadınlarda menopoz gibi fiziksel sağlığı etkileyen durumlar da cinsel işlev bozukluğuna belirli şekillerde katkıda bulunabileceğinden, doktorunuza mümkün olduğunca fazla ayrıntı vermek, sizin için en uygun tedavi planını geliştirmelerine yardımcı olur. Sizi düşük testosteron için bir endokrinologa veya menopoz sorunları için bir jinekoloğa yönlendirebilirler.
Bazı antidepresanlar cinselliği daha iyi hale getirebilir
Ne yazık ki, neredeyse tüm antidepresanlar insanların cinsel yaşamlarını olumsuz etkiledikleri için kötü bir şöhrete sahip. Ancak bazı antidepresanlar hem depresyonu tedavi edebilir hem de cinselliği daha iyi hale getirebilir. Örneğin, erkeklerde erken boşalmaya neden olan depresyon, boşalma refleksini geciktirebilen ilaçlarla tersine çevrilebilir. Benzer şekilde bazıları da kadınlarda cinsel isteği artırabilir.
İyi bir ruh hali ve iyi bir cinsel yaşam mümkün
Bazı hastalarımın karşılaştığı yaygın bir ikilem, iyi çalışan bir antidepresan bulur bulmaz, cinsel tepki döngülerinin bir veya daha fazla aşamasında sorunlar fark etmeleridir. Bu durum onları, ruh halleri ve cinsel yaşamları arasında seçim yapma ikilemine sokabilir. Bununla birlikte, bir antidepresan cinsellikle ilgili sorunlara yol açsa bile, bir psikiyatristin önerebileceği birkaç etkili strateji var:
- Antidepresanınızın dozunu düşürmek
- Daha az cinsel yan etkisi olan farklı bir antidepresana geçiş
- Cinsel yan etkileri dengelemek için düşük dozda başka bir antidepresan eklenmesi
- Birkaç nadir vakada, antidepresan dozunun yükseltilmesi yardımcı olabilir; özellikle de antidepresana atfedilen cinsel yan etkiler yetersiz tedavi edilen depresyondan kaynaklanıyorsa
Depresyon ve cinsellikle ile ilgili sorunlar yaşıyorsanız, iyi bir psikiyatrist belirtilerinizin depresyonla mı ilgili olduğunu yoksa hipotiroidizm veya düşük testosteron gibi başka bir sağlık sorunundan mı kaynaklandığını belirlemenize yardımcı olabilir. Neler yaşadığınız konusunda açık olmak, ruh halinizi (ve cinsel yaşamınızı) rayına oturtmanıza yardımcı olabilir.
