Yazın yaşanan duygudurum bozukluğu kışın yaşanan kadar iyi bilinmese de kişilerin kendine zarar vermesi için daha yüksek risk taşıyor ve iklim değişikliğiyle birlikte daha yaygın hale gelebiliyor. Yaz mevsimi birçok insan için, özellikle de kışın sert soğuğuna göğüs germiş olanlar için açık havada eğlenme zamanı olur. Yaz depresyonundan muzdarip bireyler için durum böyle değil. Sıcaklık, nem ve polenlerin yaz depresyonuna neden olması muhtemelken, gün ışığının azalması kış duygudurum bozukluğuna (SAD) neden olur.
“Yaz SAD’ı daha fazla endişeyi hak ediyor”
Kış'ın yaşanan bu durumla karşılaştırıldığında, yaz depresyonu araştırmalarda ya da genel farkındalıkta o kadar ilgi görmüyor. Georgetown Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden psikiyatrist Norman Rosenthal, 1984 yılında bilimsel literatürde SAD'ı ilk kez tanımladığını belirterek "Kesinlikle daha fazla çalışmayı ve daha fazla endişeyi hak ediyor" dedi.
Kış ve yaz SAD'ının semptomları farklı görünüyor. Rosenthal, her ikisinde de üzgün ruh hali ve zevk alma duygusunun azaldığını, ancak kış depresyonu hastalarının aşırı uyuma, aşırı yemek yeme ve halsiz hissetme eğiliminde olduğunu söyledi. "Yazın olanlar birçok yönden tam tersiydi. O kadar aç değiller, iştahları daha az, uykusuzluk çekiyorlar" dedi.
Yaz depresyonunda intihar riski daha yüksek
Yaz depresyonu aynı zamanda hastaların kış depresyonunda olduğu gibi uyuşukluktan ziyade daha sıkıntılı hissetme eğiliminde olduğu daha ajite bir depresyon. Yaz depresyonu olan bireylerde intihar riski artabilir. İntihar davranışı ilkbaharın sonlarında ve yazın başlarında zirve yapar ancak kışın azalır.
Yakında konuya ilgili bir kitap çıkaracak olan Rosenthal, kış aylarında intihara meyilli olan depresyon hastalarının planı gerçekleştirecek enerjiye sahip olmamaları olabileceğini söyledi. Ancak yaz depresyonu yaşayan ve hem üzgün hem de tedirgin olan kişiler ne yazık ki kendilerine zarar vermek için daha fazla enerjiye sahip olabilirler. Yaz SAD'ı doğası gereği daha heterojen ve çeşitli, bu da araştırmacılar için çalışmayı daha zor hale getiriyor.
“Her şey kafada değil, bu gerçek bir durum”
Danimarkalı 2 bin 819 denek üzerinde yapılan bir çalışmada, yaklaşık yüzde 0,1'i yaz SAD kriterlerini karşıladı. Uzmanlar, yaz depresyonunun kışınkinden daha nadir görülmesine rağmen, tıp uzmanları tarafından kabul edilmesi ve tedavi edilmesi gerektiğini söyledi. Vermont Üniversitesi'nde psikoloji bilimi profesörü olan Kelly Rohan, "Her şeyin kafanızda olmadığını kabul edin. Bu gerçek bir şey" dedi.
Yaz mevsimsel depresyonuna ne sebep olabilir?
Yazın belirgin çevresel özelliklerinin yaz depresyonunun nedenleri olduğuna inanılıyor. Orijinal çalışmalardan birinde, Rosenthal ve meslektaşları insanlara yaz depresyonunu neye bağladıklarını sordu. Rosenthal, "Sürekli sıcak olduğunu ya da ışığa dayanamadıklarını söylüyorlar. Işığın keskin bir bıçak gibi olduğunu buna dayanamadığını söyleyen insanlar oldu. Bu farklı faktörler, yaz depresyonu yaşayan insanların hissettiği karışık semptomları açıklayabilir. Sıcak ve nem rahatsız edici olduğunda, yaz güneşinin ışığı olumsuz bir şekilde harekete geçirici olabilir" dedi.
Sıcak, yapışkan hava ve polen kaynaklı alerji tehdidi muhtemelen herkes için rahatsız edici. 1,9 milyon Amerikalının katıldığı bir araştırmada, yüksek sıcaklıkların ruh sağlığını bozduğu, sıcaklıklar 70 derecenin üzerine çıktıkça olumsuz duyguların ve yorgunluğun arttığı, olumlu duyguların ise azaldığı tespit edildi.
Yaz SAD'ı ile nasıl başa çıkılır?
Özellikle yaz aylarında kişi kendini kötü hissediyorsa, bu duyguları kabul etmek ve tıbbi yardım almak önemli. Rosenthal, "İnsanların intihara meyilli duyguların daha yaygın olduğunun gerçekten farkında olmaları gerekiyor. Eğer böyle bir şey oluyorsa gerçekten yardım almalılar" dedi. Sakinleşmek yardımcı olabilir ancak bu yöntemi test eden klinik çalışmalar henüz yapılmadı. Rosenthal ve meslektaşları, yaz depresyonu yaşayan hastalara soğuk duş almalarını ve klimalı yerlerde kalmalarını tavsiye etti. Bu sezgisel müdahalenin işe yaradığı ve hastalarının semptomlarını hafiflettiği görüldü.
