BMJ dergisinde yayınlanan araştırma, ultra işlenmiş gıdaları daha yüksek oranda sağlık sorunlarıyla ilişkilendiren kanıtlara bir yenisini daha ekliyor. 115.000 kişi üzerinde yapılan çalışmada, özellikle işlenmiş etler, şekerli kahvaltılıklar, şeker ve yapay olarak tatlandırılmış içecekler gibi aşırı işlenmiş gıdaları çok miktarda tüketenlerin erken ölme olasılığının daha yüksek olduğu bulundu.
Ultra işlenmiş gıdalar kurabiye, çörek ve patates cipsinden sosisli sandviç, beyaz ekmek ve dondurulmuş yemeklere kadar uzanan geniş bir kategoriyi kapsıyor. Bilim insanları bu gıdaların ortak noktasının, üreticiler tarafından belirli bir "mutluluk noktasına" ulaşmak için tasarlanmış endüstriyel bileşenlerden oluşan formülasyonlar olduğunu ve bunun da onları arzulamamıza ve aşırı yememize neden olduğunu söylüyor. Ayrıca lif, vitamin ve mineral gibi besin öğeleri bakımından da düşük olma eğilimdeler.
Ölüm riski ve beyin sağlığına etkisi
Araştırmacılar ultra işlenmiş gıdaların alımına baktıklarında, en çok tüketen katılımcıların (günde ortalama yedi porsiyon veya daha fazla) minimum düzeyde ultra işlenmiş gıda tüketen kişilere kıyasla erken ölme riskinin biraz daha yüksek olduğunu buldular.
Çalışma, en fazla ultra işlenmiş gıda tüketen kişilerin multipl skleroz, demans ve Parkinson hastalığı gibi nörodejeneratif hastalıklardan ölme olasılığının yüzde 8 daha yüksek olduğunu ortaya koydu. Ancak kanser ya da kardiyovasküler hastalıklardan ölüm riski daha fazla değil.
Belirli gıdalarla risk daha fazla
Araştırmacılar, özellikle zararla ilişkilendirilen bazı aşırı işlenmiş gıdalar olduğunu buldu. Bunlar arasında işlenmiş etler, beyaz ekmek, şekerli tahıllar ve diğer yüksek oranda işlenmiş kahvaltılık gıdalar, patates cipsleri, şekerli atıştırmalıklar, şekerli içecekler ve diyet soda gibi yapay olarak tatlandırılmış içecekler yer alıyor.
Öte yandan araştırmacılar bulgularının kesin olmadığı konusunda uyardı. Çok fazla ultra işlenmiş gıda tüketen kişiler, başka sağlıksız alışkanlıklara da sahip olma eğilimindedir. Daha az meyve, sebze ve tam tahıl tüketirler, sigara içme olasılıkları daha yüksektir ve fiziksel olarak aktif olma olasılıkları daha düşüktür. Araştırmacılar analizlerini yaparken bu faktörleri dikkate aldı ancak başka değişkenler de bulgularda rol oynamış olabilir.
Bazı gıdalar diğerlerinden daha iyi
BMJ'deki çalışmaya eşlik eden bir başyazıya göre, yeni bulgular tüm aşırı işlenmiş gıdaların aynı olmadığı ve örneğin tam tahıllı ekmek gibi bazılarının sağlıklı bile olabileceği fikrini destekliyor. Bazı ülkeler, insanların beslenme düzenlerini iyileştirmelerine yardımcı olmak için ürünlerde trans yağ kullanmalarını yasaklamak, şekerli abur cuburların üzerine uyarı etiketleri koymak ve sağlıksız gıdaların çocuklara pazarlanmasını kısıtlamak gibi halk sağlığı önlemlerini uygulamaya koydu.
Araştırmanın başyazarları Kathryn E. Bradbury ve Sally Mackay, bu tarz halk sağlığı müdahalelerinin daha yaygın bir şekilde benimsenmesi gerektiğini söylüyor. Makalede "Küresel gıda sistemimiz, genellikle zayıf bir beslenme profiline sahip olan paketlenmiş gıdaların hakimiyetindedir. Bu sistem büyük ölçüde, gıda ürünlerini ucuz hammaddelerden pazarlanabilir, lezzetli ve rafa dayanıklı gıda ürünleri olarak formüle eden çok uluslu gıda şirketlerinin hedeflerine hizmet etmektedir" yazdılar.
