Her hafta Instagram'da gezinerek, haber okuyarak, video izleyerek, alışveriş sitelerinde gezinerek ve benzeri şeylerle ne kadar zaman geçirdiğinizi tahmin edin. Ardından, bu şeyleri yaparken gerçekte ne kadar zaman harcadığınızı görmek için telefonunuzun haftalık ekran süresi raporuna bakın. İlk tahmininiz gerçek rakamınızdan daha düşüktür, belki de çok daha fazla. Tahmin yeteneğiniz kötü değil fakat çevrimiçi olduğunuzda zaman daha farklı geçiyor. Bu, Peter Tse gibi yıllarca zaman algısını inceleyen araştırmacıların vardığı bir sonuç.
Sarsıcı deneyimleri daha çok hatırlarsınız
Bir video oyunu gibi bir şeye derinlemesine daldığınızda zaman yavaş gelebilir. Ancak Dartmouth College'da bilişsel sinirbilim profesörü olan Dr. Tse, hafızanızın size zamanın hızla geçtiğini söylediğini belirtiyor. Bunun da ötesinde, daha sonra en canlı şekilde hatırladığınız şeyler genellikle sarsıcı deneyimler ya da yeni ve heyecan verici olanlardır. Rutin faaliyetlere ilişkin anılar ise hızla solma eğiliminde olur.
Yeni şeylere daha çok dikkat edilir
Dr. Tse "Beyin zamanı ne kadar bilgi işlediğine göre değerlendirir. Bir şey yeni olduğunda ona dikkat ederiz. Yaklaşan bir araba kazasında zamanın durması buna iyi bir örnek olabilir. Saniye başına daha fazla bilgi işliyoruz bu yüzden daha uzun sürüyor gibi geliyor" ifadelerini kullanıyor.
Instagram bağımlılığı yenilik yanılsamasına sahip olabilir ancak okuduğunuz her doğum günü gönderisini veya izlediğiniz kedi videosunu gerçekten hatırlayabilir misiniz? 11 yaşındaki Ben Rodsky bu durumun farkında. Ben, iPad'inde TikTok videoları izlerken ve oyun oynarken zamanın geçmediğini hissediyor. Ancak iPad kullanımına dönüp baktığında "Sanki zaman 10 kat daha hızlı geçiyormuş gibi geliyor" ifadelerini kullandı.Bazen annesi, gerçek dünyada bunun ne kadar uzun hissettirdiğini görmek için ona 10 dakikalık bir ekran molası verdiriyor. Meditasyon yapması gerekiyor. Yaklaşık bir dakika sonra "10 dakika oldu mu?" diye soruyor.Hemen hemen her yetişkin bunu anlayabilir. Yaşımız ne olursa olsun herkes cihazlarının içine çekiliyor.
iPhone'dan önce zaman algısı çalışmaları vardı
Dr. Tse ve meslektaşları, yeniliğin zaman algısı üzerindeki etkisine ilişkin ilk çalışmalarını 2004 yılında, iPhone'un çıkmasından üç yıl önce yayınladılar. Çalışmaya katılanlara bir ekranda yanıp sönen ve tekrarlayan görüntü ile ardından yeni bir görüntü gösterildi. Tüm görüntüler aynı süre boyunca görünürken, katılımcılar yeni görüntünün daha uzun sürdüğünü düşündü.
Zaman yönetimi: Üreticiliği ve verimliliği artırmak için belirli aktiviteler üzerinde harcanan zamanı bilinçli bir şekilde kontrol etme yöntemidir.
Zamanın nasıl geçtiğini anlamıyorlar
Video oyunu ve sosyal medya kullanımıyla ilgili başka zaman algısı deneyleri de yapıldı ve insanların video oyunu oynarken ya da Facebook'ta gezinirken zamanın nasıl geçtiğini anlamadığı görüldü. Bazı çalışmalar da insanların ekran başında geçirdikleri süreyi büyük ölçüde hafife aldıklarını gösterdi. Hakemli bilimsel ve tıbbi dergi PLOS One'da yayınlanan ve 2015 yılında yapılan bir çalışmada, insanların günlük telefon kullanımlarını yaklaşık yüzde 20 oranında hafife aldıkları tespit edildi. Bazı araştırmacılar bu rakamın son yıllarda artmış olabileceğini söylüyor.
Peki bu kadar büyütülecek ne var?
Dr. Tse, sanal uğraşlara daha fazla zaman harcadıkça, genel olarak zamanı yönetmenin zorlaştığını söylüyor. Bu da yüz yüze ilişkiler kurmayı, egzersiz yapmak ve dışarıda vakit geçirmek gibi aktiviteleri kaçırmamıza neden olabilir.
Instagram gönderinizde yeni beğeniler gördüğünüzde aldığınız o küçük heyecanın farkında mısınız? Bu, beyninizde salgılanan iyi hissettiren kimyasal dopamin. Ancak beyin tekrar tekrar dopaminle dolduğunda, salınan miktarı azaltarak kendini düzenler. Bireysel beğeniler daha az ödüllendirici olduğundan iyi hissetmek için daha fazlasına ihtiyaç duyarsınız.
