Kariyeri boyunca Recep Tayyip Erdoğan'ın gölgesinde kalan muhalefet lideri Kemal Kılıçdaroğlu, tekrarlanan seçim yenilgileri ve yirmi yıldır siyasete hakim olan Erdoğan'ın küçümsemesinin ardından artık zamanının geldiğine inanıyor. Pazartesi günü bir muhalefet ittifakı, Türkiye'nin modern tarihindeki belki de en önemli seçim olarak görülen 14 Mayıs seçimlerinde Cumhurbaşkanı Erdoğan'a karşı Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Başkanı Kılıçdaroğlu'nu aday gösterdi.
Cuma günü kendisinin aday olup olmaması konusunda bölünen muhalefet bloğunu yeniden bir araya getirmeye yönelik bir son dakika anlaşması ile aday belirlendi. Altı parti, 72 saatlik bir siyasi dramın ardından, Erdoğan'ı yenmesi halinde İstanbul ve Ankara'nın popüler belediye başkanlarının Kılıçdaroğlu'nun yardımcısı olması konusunda anlaştı. Kılıçdaroğlu ayrıca, CHP'nin yerel seçimlerde Erdoğan'ın iktidardaki AK Parti'sini İstanbul ve diğer büyük şehirlerde diğer muhalefet partilerinin desteğiyle mağlup ettiği 2019 zaferinden de faydalanacak.
Yüksek enflasyon ve yıllardır süren ekonomik çalkantıların yol açtığı hayat pahalılığı krizi Erdoğan'ın desteğini erozyona uğratarak Kılıçdaroğlu'na bir avantaj daha sağladı. Kılıçdaroğlu, muhalefet bloğundaki altı partiden biri olan Saadet Partisi'nin genel merkezi önünde toplanan binlerce destekçisine "Türkiye'yi istişare ve uzlaşmayla yöneteceğiz. Ahlak ve adaletin üstünlüğünü hep birlikte tesis edeceğiz" dedi.
"Erdoğan'ın kitleleri yakalama gücünden yoksun"
Kılıçdaroğlu'nun muhalifleri, Erdoğan'ın kitleleri bir araya getirme ve yakalama gücünden yoksun olduğunu ve Erdoğan sonrası dönemin nasıl görüneceğine dair net ya da ikna edici bir vizyonu olmadığını söylüyor. Washington merkezli düşünce kuruluşu Middle East Institute'un Türkiye programı başkanı Gönül Tol, destekçilerinin ise Kılıçdaroğlu'nun etik bir bürokrat olduğunun altını çizdiğini söylüyor. Tol, "O yolsuzluk yapan biri değil. Hırsızlık yapmıyor. Siyasi kariyerini Türk demokrasisini yeniden canlandıran kişi olarak tamamlamak istiyor, bu yüzden doğru adam o" ifadelerini kullandı.
Sıkı seçim
Anketler, sadece Türkiye'yi kimin yöneteceğine değil, nasıl yönetileceğine, ekonomisinin nereye gideceğine ve Ukrayna ve Orta Doğu'daki çatışmaları hafifletmek için nasıl bir rol oynayacağına karar verecek olan cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçiminin sıkı geçeceğini gösteriyor. Yine de pek çok kişi, ciddi ve bazen alıngan eski devlet memurunun, kampanya karizmasıyla yirmi yıl boyunca bir düzineden fazla seçim zaferi kazanmasına yardımcı olan ülkenin en uzun süredir görev yapan lideri Erdoğan'ı yenip yenemeyeceğini merak ediyor.
Kılıçdaroğlu'nun adaylığı, iki büyük depremin Türkiye'nin güneydoğusunu harabeye çevirmesinden bir ay sonra gerçekleşti ve afetlere yetersiz müdahale ve yıllardır uygulanan yetersiz bina standartları nedeniyle hükümete yönelik bir eleştiri dalgasına yol açtı. Depremlerden bu yana yapılan ilk anketler, Erdoğan'ın felakete rağmen desteğini büyük ölçüde koruyabildiğini gösteriyordu. Ancak analistler, adayını belirlemekte gecikse de birleşik bir muhalefetin ortaya çıkmasının Erdoğan için daha büyük bir zorluk teşkil edebileceğini söylüyor.
Siyasete girişi
Erdoğan'ın geçen yıl enflasyon yüzde 85'in üzerine çıktığında faiz oranlarını düşürmesi de dahil olmak üzere alışılmışın dışındaki ekonomi politikaları hane halkını zorladı ve 2018'den bu yana bir dizi döviz çöküşüne yol açtı. Bu zorluklar, eski bir ekonomist olan Kılıçdaroğlu'na, AKP'nin 2002'de iktidara gelmesiyle başlayan Erdoğan saltanatını sona erdirmek için tarihi bir fırsat sunuyor.
O seçimde Kılıçdaroğlu, modern Türkiye'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk tarafından kurulan ve laik tabanının ötesine geçerek muhafazakar Türklere ulaşmakta zorlanan merkez sol CHP'den meclise girmişti. Son yıllarda 74 yaşındaki CHP lideri Diyarbakır'da görüştüğü ve CHP'nin geçmişte üzdüğünü kabul ettiği gruplar da dahil olmak üzere, dindar Müslümanlar ve Kürtlerle eski yaraları sarma arzusundan bahsetti.
Ancak Kılıçdaroğlu ivmeyi korumakta zorlanıyor. Son kamuoyu yoklamaları, asgari ücretin artırılması gibi önlemler sayesinde Erdoğan'ın desteğinin geçen yazdan bu yana arttığını gösterdi. Araştırmacı Nezih Onur Kuru, depremin ardından Kılıçdaroğlu'nun daha mücadeleci bir üslup benimsediğini ve bunun da kendi tabanını konsolide etmesine yardımcı olduğunu söylüyor. Ancak bu durum kararsız seçmenlere hitap etmesini engelledi. Toplumsal Etki Araştırmaları Merkezi'nden (TEAM) Kuru, "Kriz dönemlerinde, seçmenlerin yüzde 60'ından fazlasını oluşturan merkez ve sağ seçmenler, siyasetçilerden birleştirici ve sonuç odaklı mesajlar bekliyor. Kılıçdaroğlu bunu yapmadı. Bu da muhalefetin geneline yardımcı olmadı" diye konuştu.
Desteği artırmaya yetmedi
Kılıçdaroğlu, CHP'nin yolsuzluk karşıtı kampanyasıyla öne çıktı. 2009 yılında CHP'nin İstanbul belediye başkan adayı olarak girdiği seçimi kaybetti. Ertesi yıl, selefinin bir skandalın ardından istifa etmesinin ardından rakipsiz olarak CHP Genel Başkanı seçildi. O parti kurultayında, tıklım tıklım dolu salonda onu temiz ve dürüst bir adam olarak tanımlayan bir kampanya şarkısı çalındı.
Çizgili bir gömlek ve siyah bir ceket giyen Kılıçdaroğlu, tezahürat yapan destekçilerine şunları söyledi "Biz iktidara geliyoruz. Yoksulların, ezilenlerin, işçilerin ve emekçilerin haklarını korumak için geliyoruz" dedi. Kılıçdaroğlu'nun seçilmesi partide yeni bir başlangıç umutlarını artırdı ancak CHP'ye verilen destek o zamandan beri yüzde 25'i geçemedi. Yine de Kılıçdaroğlu'nun partiyi sessizce reforme ettiği ve Avrupa sosyal demokrat değerlerine daha yakın görülen üyeleri desteklediği düşünülüyor. Siyasi yorumcu Murat Yetkin, Kılıçdaroğlu'nun şu ana kadar statik siyasi kültür nedeniyle CHP'yi tam anlamıyla dönüştüremediğini söyledi.
"Gandhi Kemal"
Siyasete girmeden önce Maliye Bakanlığı'nda çalışan 74 yaşındaki Kılıçdaroğlu, 1990'lı yılların büyük bölümünde Sosyal Sigortalar Kurumu'nun başkanlığını yaptı. Erdoğan konuşmalarında sık sık onun bu görevdeki performansını küçümsüyor. Doğudaki Tunceli ilinde doğan Kılıçdaroğlu, bir memur çocuğu ve Türkiye'nin 85 milyonluk nüfusunun yüzde 15-20'sini oluşturan ve Şii Müslüman, Sufi ve Anadolu halk geleneklerine dayanan bir inanca sahip olan Alevi mezhebinden. Kılıçdaroğlu Alevi olduğunu kabul etmiş ancak genellikle bu konudan kaçınmıştır. Alevilerin inançları onları ülkenin Sünni Müslüman çoğunluğu ile karşı karşıya getiriyor.
"Erdoğan, Kılıçdaroğlu'nu kaybeden olarak resmedecektir"
Gözlüklü görünümüne benzerliği nedeniyle medyada Gandi Kemal olarak adlandırılan Kılıçdaroğlu, 2017 yılında bir CHP milletvekilinin tutuklanması üzerine Ankara'dan İstanbul'a 450 km'lik Adalet Yürüyüşü başlatarak kamuoyunun dikkatini çekmiştir. Kılıçdaroğlu, 2018 genel seçimlerinde CHP'nin İYİ Parti ve Saadet Partisi ile ittifak yapmasını sağlayarak ertesi yıl yerel seçim başarısına giden yolu açtı.
Erdoğan'ın AKP lideri olarak aldığı ilk önemli darbede CHP, ittifak ve seçmenlerinin desteği sayesinde İstanbul, Ankara ve diğer şehirlerde belediye başkanlıklarını kazandı. Ancak Eurasia Group Avrupa Direktörü Emre Peker, Kılıçdaroğlu'nun 2019'daki zaferini, CHP'nin önceki seçim yenilgilerinin ağır bastığı ulusal sahnede tekrarlamakta zorlanabileceğini söylüyor. Peker, "Erdoğan, Kılıçdaroğlu'nu bir kaybeden olarak resmedecektir" dedi.
