Pazar günü yapılan seçimler hiçbir cumhurbaşkanı adayı salt çoğunluğu elde edemeden sona erdi, bu da adayların 28 Mayıs'ta yapılacak ikinci turda tekrar yarışacakları anlamına geliyor. Ülkenin uzun süredir lideri olan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve muhalefet lideri Kemal Kılıçdaroğlu oyların çoğunluğu ve iktidar koltuğu için yarışacak.
Pazar günkü oylama öncesinde yapılan anketler, Kılıçdaroğlu'nun destekçilerine umut veren sıkı bir yarış olduğunu gösterdi. Ancak Erdoğan seçim gününü önde tamamladı. Analistler, Erdoğan'ın giderek artan iktidarı ve Adalet ve Kalkınma Partisi'nin (AKP) geniş iltimas ağları göz önüne alındığında, oylamanın kendisinin özgür ve güvenli göründüğünü ancak adil olmadığını söylüyor. Seçimin sonuçlarına dair söz konusu olan Türkiye demokrasisinin geleceğinin yanı sıra NATO'nun geleceği, Rusya'nın Ukrayna'daki savaşı ve ABD ile Orta Doğu ittifakları için geniş kapsamlı yansımalar.
İşte hafta sonu yaşananlar, bundan sonra yaşanacaklar ve tüm bunların ne anlama geldiği hakkında bilinmesi gerekenler:
İlk tur oylamada ne oldu?
Yüksek Seçim Kurulu'nun Pazartesi günü açıkladığı ilk sonuçlara göre Erdoğan Pazar günkü oyların yüzde 49,5'ini, Kılıçdaroğlu ise yüzde 44,9'unu aldı. Ancak ikisi de mutlak çoğunluğu sağlayamadığı için önde gelen iki aday ikinci turda tekrar yarışacak. Üçüncü milliyetçi aday Sinan Oğan ise oyların yaklaşık yüzde 5'ini aldı.
Sağlam bir seçim izleme sistemine sahip olan Türkyie'de he ne kadar oyların çalındığına dair herhangi bir suçlama olmasa da Kılıçdaroğlu Erdoğan'ı muhalefetin güçlü olduğu bölgelerde sandıklara defalarca itiraz ederek sonuçları manipüle etmeye çalışmakla suçladı. Devlet medyasında Erdoğan gece boyunca önde göründü ve sonuçların yayınlanmasındaki uzun gecikmeler, muhalefetin hükümetin oy sayımını yavaşlatmaya çalıştığı yönündeki iddialarını körükledi.
Oylama, Erdoğan'ın 2003 yılında iktidara gelmesinden bu yana en büyük seçim mücadelesi olarak şekilleniyor. Erdoğan'ın destekçileri onu, bir yandan Türkiye'nin ekonomik kalkınmasına yardımcı olan, diğer yandan da muhafazakârların kamusal yaşamdaki rolünü savunan bir modernleştirici olarak görüyor. Erdoğan'ın muhalifleri, Erdoğan'ın tek adam yönetimi tarzına ve rekor düzeyde enflasyona neden olan ekonomi politikalarına karşı kampanya yürüttüler. Cumhurbaşkanı ayrıca Şubat ayında Türkiye'nin güneyini yerle bir eden ve orada ve komşu Suriye'de 50 bin kişinin ölümüne neden olan iki depremle ilgili tutumu nedeniyle de baskı altında.
Cumhuriyet Halk Partisi lideri Kılıçdaroğlu, altı muhalif gruptan oluşan bir koalisyona başkanlık ediyor. Bu ittifak yıllar boyunca muhalifleri arasındaki çatışmalardan yararlanan Erdoğan'a karşı nadir görülen birleşik bir cephe. Kılıçdaroğlu'nun kampanyası ana akım medya tarafından dışlandı ve büyük ölçüde sosyal medyaya güvenmek zorunda kaldı. Erdoğan'ın avantajlarına rağmen, bazı seçim öncesi anketler Erdoğan'ı geride gösterirken, Cumhurbaşkanı saldırıya geçerek rakiplerini terörizmi desteklemekle suçladı ve LGBT haklarını destekledikleri için küçümsedi. Türkiye'nin 83,5 milyon vatandaşının yaklaşık 60 milyonu oy kullanma hakkına sahip. Reuters'ın haberine göre, Yüksek Seçim Kurulu Başkanı seçime katılım oranının yüzde 88,8'e ulaştığını açıkladı.
İkinci tur ne getirecek?
İki hafta sonra 28 Mayıs'ta yapılacak cumhurbaşkanlığı ikinci turuna Erdoğan'ın üstünlüğü ile girilecek gibi görünüyor. Üçüncü aday Oğan'ın destekçilerinin ise iki zirvedeki aday arasında bölünmesi bekleniyor.
İlk turdan çıkarılacak önemli sonuçlar neler?
Seçmenlerin sorduğu en önemli sorulardan biri, seçim öncesi anketlerin Kılıçdaroğlu'nu neden az farkla önde göstererek hedefi ıskaladığı. Bunun nedeni analistlerin Erdoğan ve AK Parti'nin yirmi yıllık iktidarlarının ardından sahip oldukları desteği hafife almaları olabilir. Yine de birçok vatandaş Erdoğan'a kızgın ve değişim istiyor. Muhalefet İstanbul gibi büyük şehirlerde başarılı olsa da Türkiye'nin daha kırsal ve Sünni bölgelerinde kazanamadı. Kılıçdaroğlu'nun aynı zamanda bir dini azınlık olan Alevilerden olması, muhtemelen Erdoğan'ın muhafazakar seçmen tabanı arasındaki cazibesini azalttı.
Üstelik bu seçim, Erdoğan'ın tek adam yönetiminin Türkiye'nin demokratik kurumlarına ne kadar derinden nüfuz ettiğinin de altını çiziyor. Teknik olarak adil bir seçim olsa bile, muhalefet AK Parti'ye ve onun güvenilir seçmen tabanına karşı zemin kazanmakta zorlandı. İstanbul'un popüler belediye başkanı Ekrem İmamoğlu, muhalefet arasında tercih edilen olası bir adaydı. Ancak Erdoğan'ı ve partisini eleştiren yorumları nedeniyle hakaretten suçlu bulunmasının ardından geçici olarak seçimlere katılması yasaklandı.
