Terbiyeli mi terbiyesiz mi seversiniz?

Hadi bakalım, Türkçe ’den İngilizceye çevireceğiniz bir restoran menüsünde terbiyeli çorbayı çevirin. Tamam çorba soup da, terbiyeliyi nasıl çevireceğiz? Sözlüğe bakarsanız iyi yetişmiş veya eğitimli gibi anlamı ifade edemeyen bir karşılık çıkar.

Yemeği terbiye etmek aslında çok hoş bir mecaz anlam taşıyor. Yemeğe terbiye eklediğinizde yemeği lezzetlendirirken aynı zamanda kıvamını da arttırıyorsunuz. Peki bu terbiye tekniğini bir tek biz mi biliyoruz? Bizim gibi Yunanlılar, İtalyanlar da yemeği terbiye etmeyi bilirler. Ama olayın garip tarafı dünyanın terbiyeyi Yunanca avgolemono olarak bilmesi ve bunun bir Yunan tekniği olduğunu düşünmesi. İşin aslı terbiyenin mucidinin İspanya’dan kaçıp kuzey Afrika, İtalya, Yunanistan, Türkiye gibi ülkelere yerleşen Sefarad Yahudileri olduğu. Onlar terbiye için agristada veya salsa bianco terimini kullanırken İtalyan Yahudileri ise bagna busca, brodettato veya bordo brusco tanımlarını kullanıyorlar. Biz ise Sefarad Yahudilerinden öğrendiğimiz bu tekniği Arapçadan tarbiya kelimesinden terbiye olarak almışız. Terbiya Arapça büyütme, yetiştirme, eğitme veya suda yumuşatma demek. Bence de terbiye yemeğe yeni dokular ve lezzetler eklediğinden geliştirmeye karşılık geliyor. Sefarad Yahudileri İspanya’dan göçmeden önce terbiyeyi koruk suyu, acı portakal suyu veya nar suyu ve yumurta sarısı ile yaparken bugün dünyada en yaygın terbiye limon suyu ile yapılanı.