12 Aralık 2024, Perşembe Gazete Oksijen
03.09.2021 04:30

Yüksek kolesteroldeki gizli tehlike: Kanser

Size bu hafta kolesterol ve kanserle ilişkisinden bahsetmek istiyorum. Gençlikte hiç aklımızda olmayan kolesterol, yaş ilerledikçe sohbetlerimizin önemli parçası haline gelir. Çoğu insan aşağı yukarı kendi kan kolesterolünü bilir. Sağlık okuryazarlığı arttıkça bu konu daha güncel bir hal aldı, hatta birbirimize birçok tavsiye vermeye başladık. Kolesterol hücre yapısının korunması için gerekli temel bir molekül ve çeşitli biyolojik fonksiyonlar için hayati öneme sahip. Obezite, diyabet, kardiyovasküler hastalıklar gibi sağlık problemlerinde kolesterolü sıkça konuşuyoruz. Ama artık kanserle ilişkisini de telaffuz etmeye başladık. Şimdi kanserli hücrenin gelişimi, hayatta kalması, kök yapısı, ilerlemesi ve metastazı için kolesterolden nasıl faydalandığını tartışıyoruz. Kolesterol memeli hücrelerinin büyümesi ve gelişmesi için vazgeçilmez. Ayrıca safra asidi yapımında rol alır. D vitamini ve steroid hormonlarının (kortizol, kortizon, aldosteron, progesteron, östrojen, testesteron) sentezinde; ek olarak sperm gelişimi, bağışıklık sistemi savunması ve merkezi sinir sistemi gelişimi ve işleyişi için çok önemlidir. Kolesterol metabolizması ve biyosentez oldukça karmaşık bir süreçtir. Karaciğer ve bağırsakta maksimum miktarda kolesterol sentezlenir.  Bununla birlikte kanser hücreleri de kolesterol sentezleyebilir ve ayrıca büyümelerini desteklemek için kolesterolü hızlı bir biçimde alma yeteneğine de sahiptirler. Bu nedenle kolesterol kanser gelişiminde önemli rol oynar. Hem klinik hem de deneysel çalışmalar, hiperkolesterolemi ve yüksek yağlı, yüksek kolesterollü bir diyetin kanser gelişimini etkileyebileceğini gösteriyor.

Yeni tedavi yaklaşımı

Bir yandan artan kolesterol seviyeleri daha yüksek bir kanser insidansı ile ilişkili, bir yandan da kolesterol düşürücü ilaçlar (örneğin statinler) meme, prostat, kolorektal kanser gibi hastalıkların riskini ve onlardan ölüm oranını azaltarak faydalı etkiler sergiliyor.  Bu nedenle, onkolojide yeni bir tedavi yaklaşımı olarak kolesterol metabolizmasını hedeflemek artan bir ilgi görüyor. Yüksek kolesterol seviyesi ve kanser hakkında sayısız araştırma var. Enterasan birkaçını sizinle paylaşmak istiyorum. Örneğin, kolesterolde 10 mg/dl’lik bir artış prostat kanseri nüksünde yüzde 9’luk bir artışla ilişkilendirildi. Ayrıca başka bir çalışma statin kullanımının melanom, hodgkin olmayan lenfoma, endometriyal kanser ve meme kanseri riskinde azalma ile ilgili olduğunu ileri sürerken, bir diğeri statin kullanımıyla kolorektal kanser mortalitesinde doza bağlı azalmayı belgeledi. Yakın zamanda 295 bin 925 kanser hastasıyla yapılan bir vaka kontrol çalışması, 13 farklı kanser türü için, statin kullanımı ile kansere bağlı ölümlerde hafif bir azalma arasında bir bağlantı olduğunu buldu. Bu epidemiyolojik çalışmalar, kanserde kolesterol yüksekliğinin olası bir rolü olduğunu söylemekle beraber, içsel sınırlamalara sahip oldukları ve yalnızca geriye dönük bir odak noktası bulunduğu için eleştiriliyor.  Şaşırtıcı biçimde, kanser ve kolesterol arasında bir ilgi olmadığını gösteren de birçok çalışma var. Buna rağmen, uzun zamandır kanser tedavisinde beslenmenin çok önemli olduğu düşünülüyor. Hastalığın başlangıcında, tedavi boyunca ve sonrasında sağlıklı yiyecekler yemek kişinin kendisini daha iyi hissetmesine ve daha güçlü kalmasına yardımcı oluyor.  Dengeli diyet hastanın ihtiyacı olan besinleri verirken aynı zamanda enfeksiyonlardan korumak için bağışıklık sistemini de kuvvetlendiriyor. Bilim insanları, kolesterolü yüksek bir diyetin, kanser riskini artıracak kadar çok işlenmiş gıda içerdiğini belirtiyorlar. Kansere karşı koruyucu beslenmede bu gıdaları günlük hayatımızdan çıkarmamızı tavsiye ediyorlar. Bunun yanında bol sebze ve meyve alımı, rafine şekerlerin kesilmesi, tam tahıllara yönelinmesi, alkol, tuz ve yağ tüketiminin azaltılması gereğinin altını çiziyorlar.
Özlem Cankurtaran
Özlem Cankurtaran