ABD ve diğer dünya güçleri, İsrail işgali altındaki Golan Tepeleri'nde birkaç çocuğun ölümüne neden olan roket saldırısının ardından İsrail ve Hizbullah arasındaki çatışmanın tam bir savaşa dönüşmesini engellemeye çalışıyor. Başbakan Binyamin Netanyahu, bir futbol sahasında 12 Dürzi gencin ölümüne neden olan ve Hizbullah'la aylardır korkulan topyekûn çatışmayı tetikleme riski taşıyan cumartesi günkü saldırıya İsrail'in vereceği yanıtın türüne ve zamanlamasına karar vermek üzere pazar günü geç saatlerde güvenlik yetkilileriyle bir araya geldi.
Sınırlı ama önemli boyutta bir karşılık arıyor
İsrail güçlü bir şekilde karşılık vereceğini söylese de Lübnan'a gece boyunca büyük bir saldırı düzenlemedi ve Netanyahu'nun Gazze'de Hamas ile ateşkes anlaşması çabalarının ilerlemesine izin vermek istediğine dair işaretler var. Bazı İsrail haber kaynakları hükümetin bir mesaj gönderecek ancak kontrolden çıkmayacak “sınırlı ama önemli” bir eylem arayışında olduğunu yazdı. İsrail ordusu şu ana kadar ilave yedek asker çağırmadı ya da ülkenin kuzeyini alarm durumuna geçirmedi.
Başbakan, İsrail'in dış istihbarat teşkilatı Mossad'ın başkanını, Katar ve ABD'nin de aralarında bulunduğu İsrail-Hamas savaşındaki arabulucularla görüşmek üzere pazar günü Roma'ya gönderdi. Netanyahu ana konulardaki müzakerelerin gelecek günlerde de devam edeceğini söyledi. Şekel, Tel Aviv'de saat 13:30 itibariyle yüzde 2'den fazla değer kaybederek dolar başına 3,74 seviyesine geriledi. İsrail hisse senetleri pazar günü yüzde 2,3 değer kaybederek ekim sonundan bu yana en fazla düşüşü yaşadı ancak bugün kayıplarını bir miktar azalttı. Çok sayıda havayolu şirketi Lübnan'ın ana uluslararası havalimanı olan Beyrut'a uçuşlarını askıya aldı. Deutsche Lufthansa AG, Swiss International ve Eurowings ile birlikte Beyrut seferlerini 6 Ağustos'a kadar durdururken, Yunanistan'ın Aegean Havayolları da bazı uçuşlarını iptal etti. Almanya Lübnan'daki vatandaşlarına ülkeyi hızla terk etmeleri çağrısında bulundu.
Ekimden bu yana Hizbullah'la da çatışmalar sürüyor
İsrail ile Hamas arasındaki müzakereler son haftalarda Hamas'ın ateşkes sağlandığında Gazze'deki savaşın sona ereceği yönündeki talebi nedeniyle tökezledi. İsrail, Hamas'ın teslim olmaması halinde, İran destekli grubun yok edilmesini sağlamak için savaşa devam edebilmek istediğini söylüyor. İsrail ve Tahran tarafından da desteklenen bir grup ve siyasi parti olan Hizbullah, Hamas'la savaşın başladığı ekim ayından bu yana neredeyse her gün karşılıklı ateş açtı. Bu çatışmalar çoğunlukla askeri bölgeleri hedef alıyordu. Cumartesi günkü saldırı Lübnan sınırının güneyinde sivillere yönelik en ölümcül saldırı oldu.
ABD sükunet çağrısı yapıyor
İsrail, Mecdel Şems kasabasını vuran roketin Hizbullah tarafından atıldığına dair açık kanıtlara sahip olduğunu söylerken, Hizbullah bunu reddediyor. ABD İsrail'i destekleyerek, göstergelerin Şii grubun sorumlu olduğu yönünde olduğunu söyledi ve aynı zamanda sükûnet çağrısında bulundu. ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, “Çatışmanın tırmandığını görmek de istemiyoruz" dedi. Avrupa Birliği'nin dış politika şefi Josep Borrell Fontelles, bu katliamı şiddetle kınadığını söyledi ve tüm tarafları azami itidal göstermeye ve daha fazla tırmanmadan kaçınmaya çağırdı.
Netanyahu pazar günü, İsrail ile Hizbullah ve Hamas gibi vekilleri de dâhil olmak üzere İran arasında bir hesaplaşma olarak tanımladığı sürece destek aradığı ABD ziyaretinden döndü. İsrail ve İran nisan ayında karşılıklı olarak doğrudan ateş açtı. Netanyahu hükümeti, Tahran'dan gelen benzeri görülmemiş bir saldırıya G7'nin İsrail'in tepkisini dizginleme ve bölgesel bir savaşı önleme çabalarının ardından bir İran hava üssüne sınırlı bir hava saldırısıyla karşılık verdi.
Hizbullah tehdidi
Hizbullah Hamas ve Filistinlilerle dayanışma içinde olduğunu ve Gazze'de ateşkes olursa İsrail'e ateş açmayı bırakacağını söylüyor. Ancak henüz savaşçılarını Lübnan-İsrail sınırından geri çekeceğini söylemedi ki Netanyahu hükümeti örgütün 7 Ekim tarzı bir saldırı yapmasından korktuğu için bunu talep ediyor. İsrail, kendisini yok etmeye yemin etmiş düşmanlarıyla uzlaşamayacağını söylüyor. Ancak Hamas'ın Gazze'de tuttuğu rehinelerin kurtarılması için ülke içinde baskı artarken, büyük ölçüde askere ve yedek askerlere dayanan İsrail Savunma Kuvvetleri, Filistin topraklarında neredeyse 10 aydır süren çatışmaların ardından geriliyor.
"Beklendiği anda gerçekleşeceği anlamına gelmiyor"
Emekli hava kuvvetleri generali ve eski askeri istihbarat şefi Amos Yadlin, “Bir misilleme olmalı. Ancak bu misillemenin beklendiği anda gerçekleşmesi gerektiği anlamına gelmiyor. Hizbullah'ı günlerce hatta haftalarca alarm durumunda tutmanın hiçbir sakıncası yok" ifadelerini kullandı.
Hamas 7 Ekim'de Gazze'den İsrail'in güneyine girdiğinde bin 200 kişiyi öldürdü ve 250 kişiyi rehin aldı. Gazze'de Hamas tarafından yönetilen sağlık bakanlığına göre İsrail'in misillemeye başlamasından bu yana 39 binden fazla Filistinli öldürüldü. Hizbullah ve Hamas ABD tarafından terörist örgütler olarak tanımlanıyor.
Hamas'tan daha güçlü
Lübnanlı grup, elindeki daha fazla savaşçı, füze ve insansız hava aracıyla Hamas'ın ekim ayından önceki halinden çok daha güçlü. Her iki ülkeden yetkililer, tam bir çatışmanın hem Lübnan hem de İsrail için yıkıcı olabileceği uyarısında bulundu. İsrail işgali altındaki Golan'da yaklaşık 40 bin kişi yaşıyor. Bu nüfusun yarısından fazlası Dürzilerden oluşuyor.
Golan Tepeleri, İsrail'in bölgenin çoğunu ele geçirdiği 1967 yılına kadar Suriye'nin bir parçasıydı. İsrail'in 1980'lerdeki ilhakı çoğu ülke tarafından tanınmadı ve Suriye bölgenin geri verilmesini talep ediyor. ABD, 2019'da Donald Trump yönetimi altında İsrail'in bölge üzerindeki egemenliğini tanıdı.
Hizbullah Gazze savaşının başlamasından bu yana İsrail'in kuzeyini ve Golan'ı hedef alarak askeri ve sivil hedeflere 6,000'den fazla roket ve 300 insansız hava aracı fırlattı. İsrail de çoğunlukla güney Lübnan'a yönelik saldırılarla karşılık verdi. Cumartesi gününe kadar, ekim ayından bu yana İsrail'de çoğu asker olmak üzere yaklaşık 20 kişi Hizbullah saldırılarında hayatını kaybetmişti. İsrail'in Lübnan'da düzenlediği saldırılarda çoğunluğu Hizbullah üyesi olmak üzere 300'den fazla kişi hayatını kaybetti. Kuzey İsrail'de yaklaşık 80 bin kişi ve güney Lübnan'da yaklaşık aynı sayıda kişi evlerini boşaltmak zorunda kaldı.
