İngiltere Başbakanı Boris Johnson, iki üst düzey Kabine bakanının salı günü istifa etmesinin ardından şimdiye kadarki en büyük kriziyle karşı karşıya. Sağlık Bakanı Sajid Javid ve Maliye Bakanı Rishi Sunak, bir hükümet üyesinin cinsel taciz iddiaları sonrası istifa etti.
Johnson, Başbakan olduğu süre boyunca birçok fırtınayı atlattı, ancak bu bir kriz çok farklı olabilir. Johnson'ın başbakanlıktan istifa etmesi veya birkaç gün içinde görevden alınması muhtemel, hatta kaçınılmaz görünüyor. Peki böyle bir durumda neler olabilir? İşte birkaç muhtemel senaryo.
Nasıl bu noktaya gelindi?
Krizin doğrudan nedeni geçen hafta Perşembe günü istifa eden başkan yardımcısı Chris Pincher’ın önceki gece özel bir akşam yemeğinde iki konuğunu taciz ettiği iddiaları. Yine de Johnson'ın başını belaya asıl sokan şey Downing Street basın görevlilerinin Pincher’ın neden her zaman hükümette olduğunu açıklamaya çalışırken yaptıkları çarpıtmalardı.
İlk olarak istifasının ışığında Pincher’ın taciz iddialarına ilişkin yeni raporlar ortaya çıkınca Downing Street, Başbakan’ın Pincher’ın Dışişleri Bakanı olarak görev yaptığı zamanla ilgili bu tip iddialar hakkında bilgi sahibi olduğunu yalanladı.
Bunun geçerli olmadığı anlaşıldığında bu sefer Johnson'ın ekibi iddiaları bildiklerini ancak "çözüldüklerini" söyledi. Daha sonra Salı sabahı, Dışişleri Bakanlığı'nın eski üst düzey memuru Simon McDonald, Johnson'ın Pincher'ın davranışına ilişkin bir soruşturmanın sonucu hakkında şahsen bilgilendirildiğini açıkladı ve gün boyunca bir istifa dalgasına yol açtı.
Johnson şimdilik kendi kaderini kontrol ediyor
Muhafazakar Parti kurallarına göre bir lider güvenoyu kazanırsa, 12 ay boyunca başka bir meydan okumaya karşı bağışıklığı olur. Johnson, 6 Haziran'da yapılan güven oylamasından sağ çıktı. Bununla birlikte, mevcut kriz o kadar derin ki, 1922 Muhafazakar Arka Plan Üyeleri Komitesi'nin Başbakan'dan kurtulmak için kuralları yeniden yazması mümkün.
1922 yöneticilerinin, komite seçimleri için bir tarih belirlemek üzere Çarşamba günü toplanması bekleniyor. Yeterince fazla sayıda Johnson karşıtı milletvekili yürütmeye seçilirse, kuralların değişme şansı önemli ölçüde artar.
Johnson istifa ederse ne olacak?
Burada iki seçenek var. Birincisi, 2019'da Theresa May'de olduğu gibi, bakanların ve milletvekillerinin baskısı altındaki Johnson'ın, yenisi bulunduğu anda 10 Numara'dan ayrılmayı kabul etmesi. Bu senaryoda resmi bir şey olması gerekmeyecek, Johnson görevde kalacak, geçici bir kabineyi bir araya getirecek ve odak onun yerine geçecek kişiyi seçmeye kayacak.
Derhal istifa ederse, anayasal olarak her zaman görevde bir başbakan olması gerektiği için geçici bir başbakanın atanması gerekecek. Başbakan Yardımcısı Dominic Raad varsayılan bir seçim olurdu ancak Johnson’ın yerini alacak olması görevinin haksız bir avantaj sağladığı gibi düşünülebilir. Bu yüzden daha tarafsız bir seçenek devreye girebilir.
Bir başbakan nasıl istifa eder?
Televizyon görüntülerinden çok iyi bilinen bir kronolojide, bir araba onları Buckingham Sarayı'na götürür ve burada Kraliçe'ye istifalarını sunarlar ve daha sonra iktidar partisinin tavsiyesi üzerine yeni bir başbakan atanır.
Bu genellikle genel seçimlerden sonra olur ancak son yıllarda Tony Blair, David Cameron ve Theresa May parlamento ortasında istifa ettiler. Bir halef seçilene kadar hepsi görevde kaldı.
Johnson seçim çağrısı yapabilir mi?
Sabit Süreli Parlamentolar Yasası yürürlükten kaldırıldı, yasaya göre Başbakan tarafından herhangi bir zamanda seçim talep edilebilir ve Çarşamba günü milletvekillerinin irtibat komitesine konuşan Johnson, meslektaşları onu zorlamaya çalışırsa bunu yapabileceğini ima etti.
Ancak hükümetin veya kendi milletvekillerinizin çoğunluğunun onayı olmadan bir seçime gitmek anayasal olarak çok olağandışı olurdu. Lascelles ilkesi olarak bilinen bir anayasal konvansiyon uyarınca bir hükümdar, parlamentonun hala geçerli kabul edilip edilmediği, bir seçimin ekonomiye zarar verebileceği veya güvenilir bir alternatif Başbakan'ın mevcut olup olmadığı gibi nedenlerle seçim talebini reddedebilir. Buckingham Sarayı'nın, Johnson'ın böyle bir erken seçim istemesi durumunda ne yapılması gerektiği konusunda tavsiyeler aldığı tahmin ediliyor.
(Kaynak: The Guardian, CNN)
