Bir İtalyan başbakanın Avrupa'da zirvede yer alması nadir görülen bir durum. Ancak Almanya'dan Olaf Scholz ve Fransa'dan Emmanuel Macron evlerinde kırmızı kart görürken, İspanya'dan Pedro Sánchez kısa süreliğine oyundan alınırken ve küme düşen Rishi Sunak, Liverpool'un Mo Salah'ı gibi yedek kulübesinde somurtuyorken, yeni sağın yıldız santrforuna dönüşen Giorgia Meloni boş kaleye şut atıyor. Meloni'nin zamanı geldi. Muhafazakar bir yorumcunun ifadesiyle, "Avrupa'nın vazgeçilmez lideri" haline geldi. Gelecek ay 27 ülkedeki 450 milyon seçmenin yeni AB parlamentosunu seçmesiyle etkisi daha da artacak. Aralarında Meloni'nin İtalya'nın Kardeşleri'nin de bulunduğu aşırı sağcı ve milliyetçi-popülist partiler, sol ve yeşillerin aleyhine büyük kazanımlar elde etmeye hazırlanıyor.
Muhaliflerini şaşırttı
Meloni 2022'de başbakan olduğundan beri muhaliflerini şaşırtıyor. AB'yi bozmak ya da terk etmek yerine, onu yönetmeye hevesli görünüyor. Bunun en açık göstergesi, hak etmediği ikinci bir beş yıllık dönemi arzulayan, pek de parlak olmayan Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen'i seçmesi oldu. Von der Leyen, Meloni'nin peşine takıldı ve gözüne girmek için sık sık İtalya'yı ziyaret ediyor.
Çünkü Meloni'nin desteği, ulusal liderler (seçmenler değil) bir sonraki komisyon başkanını seçtiğinde belirleyici olabilir. Çünkü Meloni, özellikle göç ve iklim konularında Avrupa'nın gündemini şekillendirmede ve Macaristan'ın Viktor Orbán'ı gibi sorun çıkaranları yönetmede önemli bir rol oynuyor. Meloni'nin artan etkisi AB'nin ağırlık merkezinin daha da sağa kaymasına yardımcı oluyor. Geçen haftaki adaylar tartışmasında konuşan von der Leyen, Almanya'nın Alternative für Deutschland (AfD), Fransa'nın National Rally (RN) ve İtalya'nın League'ini içeren parlamentonun aşırı sağcı Identity and Democracy grubunu eleştirdi. RN'nin lideri Marine Le Pen, Meloni ve von der Leyen'i, von der Leyen'in yeniden atanmasını sağlamak için komplo kurmakla suçladı.
Komisyon Başkanı aşırı sağcı partilerin Rusya lideri Vladimir Putin'in yalanlarını ve propagandasını papağan gibi tekrarlayarak onun vekilleri gibi hareket ettiklerini iddia ettiğinde aradaki husumet açıkça görülüyordu. Yine de Meloni'nin partisini de içeren rakip bir aşırı sağ grupla gelecekte işbirliği yapmanın kapısını açtı. Avrupa işlerini yöneten iki güçlü kadının iyi ilişkileri (eskiden sadece bir kadın vardı, Angela Merkel) geçen yıl Meloni, von der Leyen'in Tunus'la tartışmalı bir göç anlaşması yapmasına yardım ettiğinde sergilenmişti. Meloni'nin von der Leyen tarafından benimsenen fikri, göçmenleri Avrupa'nın sınırlarından uzak tutmak. Bu önceki AB sığınma ve mülteci yerleştirme politikalarından radikal bir kopuş.
Meloni ayrıca AB'nin yeşil anlaşmasını sulandırmak için Brüksel'de başarılı bir lobi faaliyeti yürüttü. Göç gibi iklim de inkârcı sağın öcü meselesidir. Muhafazakârların son dönemdeki gerilemeleri göz önüne alındığında, Meloni'nin geçen yıl Downing Street'te Sunak tarafından sıcak bir şekilde karşılanması şaşırtıcı değil.
Meloni'nin desteğine ihtiyacı var
Avrupa'nın siyaset kurumu gelecek ay sağdan tekme yemeye hazır görünüyor. Fransa'da, Macron gibi yakışıklı ama daha genç olan Jordan Bardella'nın öncülüğünü yaptığı Le Pen'in RN'si büyük bir liderliğe sahip. Almanya'da AfD skandala meydan okuyarak yükselişe geçerken, tökezleyen Scholz ve Sosyal Demokratlar umutsuzca hız kesiyor. Şansölye değil de bir at olsaydı, Scholz insancıl bir şekilde uyutulurdu. Von der Leyen'in sağa kaymasına şaşmamak gerek. Alman muhafazakâr, parlamentoda çoğunlukta olan merkez sağ Avrupa Halk Partisi'nin ılımlı da olsa desteğine sahip. Eleştirmenler onu pandemi, Gazze savaşı, kayırmacılık iddiaları gibi konularda ciddi yanlış adımlar atmakla ve üstten bakan bir tavra sahip olmakla suçluyor. Zayıf bir şekilde kazanacağı tahmin edilse de sağcı bir dalganın zirvesinde olan Meloni'nin sağlayabileceği itici güce ihtiyacı var.
Meloni'nin Von der Leyen ile olan ilişkisi bunun çoktan gerçekleştiğini gösteriyor. Le Pen'in çelişkili yardımcısı ve Lig partisi lideri Matteo Salvini'nin görüşü de bu yönde. Mart ayında Salvini tarafından Roma'da düzenlenen bir konferansta video aracılığıyla konuşan Le Pen şu soruyu yöneltti Giorgia, ikinci bir von der Leyen dönemini destekleyecek misin, desteklemeyecek misin? Destekleyeceğinizi düşünüyorum. Böylece Avrupa halkının çok acı çektiği politikaların daha da kötüleşmesine katkıda bulunacaksınız.
Bu sivri bir iğnelemeydi. Ancak Le Pen'in bir sorunu var. Brexit'ten sonra artık AB'den ayrılmaktan bahsetmiyor. Salvini ise giderek Meloni'nin gölgesinde kalıyor. Potansiyel olarak faydalı sağ kanat bölünmeleri bir yana, hırslı, kaypak bir Meloni ile bağımlı, muhtaç bir von der Leyen'in uzun vadeli kombinasyonu Avrupa için potansiyel olarak tehlikeli. Bu fırsatçı ikili, AB'yi ideolojik bir bataklığın derinliklerine sürükleyebilir ve acil sorunlara pratik, uzlaşmaya dayalı cevaplar veremez. Ursula ve Giorgia: Tanıdık bir çağrışımı var. Thelma ve Louise'in uçurumdan yuvarlanması gibi.
