Hamas'la çatışmanın üzerinden altı ay geçmesine rağmen İsrail kamuoyu Gazze Şeridi'ndeki savaşın nasıl kazanılacağı konusunda derin bir bölünmüşlük yaşıyor. Savaş kabinesindeki üç üst düzey yetkili de bu çabada birliği teşvik etmeyi amaçlıyor. Hamas'la en iyi nasıl mücadele edileceği konusunda uzun süredir devam eden tartışmalar İsrail'in savaş zamanı karar vericileri olan Başbakan Binyamin Netanyahu, Savunma Bakanı Yoav Gallant ve İsrail ordusunun eski lideri Benny Gantz arasındaki ilişkileri bozdu. Bu üç isim kesin bir askeri harekâtın nasıl başlatılacağı, İsrail'in rehinelerinin nasıl serbest bırakılacağı ve savaş sonrası Gazze'nin nasıl yönetileceği gibi almaları gereken en önemli kararlarda anlaşmazlık yaşıyorlar.
Şimdi de ülkenin bugüne kadar karşılaştığı en büyük kararlardan birini vermek zorundalar: İran'ın İsrail topraklarına yönelik ilk doğrudan saldırısına nasıl karşılık verecekleri. Aralarındaki güç mücadelesi Gazze'deki çatışmanın İran ile Ortadoğu'nun jeopolitik düzenini değiştirecek ve İsrail'in ABD ile ilişkilerini on yıllar boyunca şekillendirecek daha büyük bir bölgesel mücadeleye dönüşüp dönüşmeyeceğini etkileyebilir.
Erken seçim çağrısı yaptı
Eski bir İsrailli general ve ulusal güvenlik danışmanı olan Giora Eiland, "Bu üç kişi arasındaki güven eksikliği çok açık ve çok önemli" dedi. Ülkenin en uzun süre görev yapan başbakanı Netanyahu, Gazze savaşını giderek daha fazla tek başına yönetmeye çalışırken, Gallant ve Gantz'ın Netanyahu'yu kararlardan dışlamaya çalıştıkları görülüyor.
On yıl önce İsrail'in Hamas'a karşı son büyük savaşını yöneten general Gantz, daha önce Netanyahu'yu başbakanlıktan indirme arzusunu dile getirmişti. Bu ayın başlarında, on binlerce kişinin başbakanın savaşı yönetmesine karşı gösteri yapmasının ardından Eylül ayında erken seçim yapılması çağrısında bulundu ki bu da Gantz'ın tabanının Netanyahu liderliğindeki hükümetteki rolünden dolayı hayal kırıklığına uğradığının bir işareti.
"Tehlikeli bir aşamanın başlangıcındayız"
Üç savaş kabinesi üyesi, İran'ın cumartesi günkü saldırısından bu yana her gün bir araya gelerek bir karşılık verme sözü verdiler ancak zamanlama, ölçek ve yeri belirsiz bıraktılar. İran'ı caydırma, bölgesel bir savaştan kaçınma ve İran'ın saldırısının püskürtülmesinde rol oynayan ABD ve Arap devletlerini yabancılaştırmama hedeflerini dengeleyecek bir yanıt tasarlama konusunda zorluklarla karşı karşıyalar. ABD Başkanı Biden İsraillileri herhangi bir karşılık verirken dikkatli olmaya çağırdı ve İran topraklarına yapılacak bir İsrail saldırısına Amerika'nın müdahil olmasını ihtimal dışı bıraktı.
Tel Aviv merkezli Ulusal Güvenlik Çalışmaları Enstitüsü'nde kıdemli bir araştırmacı olan Raz Zimmt, "Yanlış hesaplama riski oldukça yüksek. İran-İsrail çatışmasında çok tehlikeli bir aşamanın başlangıcındayız" dedi. Gallant üçü arasında en şahin olanı olarak görülüyor. Savaşın başında İran'ın Lübnan'daki müttefiki Hizbullah'a yönelik önleyici bir saldırıyı savunan Gallant, aynı zamanda ABD ile aynı çizgide yer almaya da hevesli.
Netanyahu doğrudan bilgi vermiyor
Mevcut ve eski İsrailli yetkililere göre Netanyahu, Gallant ve Gantz'ı kilit kararlar konusunda bilgilendirmiyor. Konuyla ilgili bilgi sahibi İsrailli yetkililer, Netanyahu'nun Gazze'ye giden gıda ve malzemeleri kontrol altına almak amacıyla, doğrudan kendi ofisine rapor verecek ve savunma bakanını aradan çıkaracak bir insani yardım yetkilisi atamayı düşündüğünü söyledi. İsrail Savunma ve Güvenlik Forumu adlı düşünce kuruluşunun kurucusu Amir Avivi, "Savunma bakanı kendisiyle aynı çizgide değilse başbakanın orduya istediğini yaptırması çok zor. Bu uyumsuzluk Netanyahu için işleri çok ama çok zorlaştırıyor" değerlendirmesini yaptı.
Yıllardır birbirlerine rakipler
Bu üç adam yıllardır birbirlerine rakipler. Gantz, siyasi analistlerin ülkenin gelmiş geçmiş en çirkin seçimleri olarak tanımladıkları beş seçimde Netanyahu'ya karşı yarıştı. Geçen yıl Netanyahu, kendisine yakın kişilere başbakanın önceki Gazze politikalarının başarısız olduğunu söyleyen Gallant'ı kovmaya çalıştı. Gantz ve Gallant arasındaki ilişkilere gelince, savaş kabinesine birlikte katılmadan önce on yılı aşkın bir süredir birbirleriyle neredeyse hiç konuşmadılar.
Anketler Gantz'ın İsrail'in en popüler lideri olduğunu gösteriyor. Konuyla ilgili bilgi sahibi kişilere göre Gantz'a yakın kişiler Netanyahu'nun koalisyonunun ve kendi partisinin üyelerini hükümetten ayrılmaları ve başbakanı iktidardan uzaklaştırmaları için ikna etmeye çalışıyor. Bu durumda Netanyahu'nun yerine geçmesi en muhtemel siyasetçi Gantz.
Netanyahu'yu devirmeyi defalarca denedi
Gantz, siyasi sorunlardan kaçma becerisi nedeniyle İsrail'de sihirbaz olarak tanınan usta bir siyasetçi olan Netanyahu'yu devirmeyi defalarca denedi ve başarısız oldu. Şimdi Netanyahu savaş nedeniyle siyasi olarak zayıflamış durumda ve bu da Gantz'ın, hatta potansiyel olarak Gallant'ın, Netanyahu'nun on buçuk yıllık siyasi hakimiyetine son verip veremeyeceğine dair bir sınav oluşturuyor.
Bu ayın başlarında Kahire'de yapılan ateşkes görüşmeleriyle birlikte, Netanyahu koalisyonunun aşırı sağ kanadının da baskısı altında; bu kanat kısa süre önce Hamas'ın ordusunu saf dışı bırakmadan savaşı sona erdirecek bir anlaşmaya varılması halinde hükümeti parçalamakla tehdit etti. Aynı zaman da İran'a dramatik bir yanıt verilmesi için de baskı yapıyor. Netanyahu'nun ordunun bir yardım konvoyunu vurarak yedi insani yardım çalışanının ölümüne neden olduğunu kabul etmesi ve uluslararası kınamalara maruz kalmasının ardından İsrail'in savaşı nasıl idare ettiği daha fazla mercek altına alındı.
8 Nisan'da Netanyahu, bir milyondan fazla Filistinlinin barındığı ve Hamas'ın son kalesi olan Gazze'nin Refah kentine girmek için bir tarih belirlediğini söyledi. Ancak anlaşmazlıkları bilen kişiler, ilerlemeden önce Amerikan beklentilerini nasıl yöneteceğini anlamak isteyen Gallant'ın muhalefetiyle karşılaştığını söyledi.
Tek başına hükümetten ayrılması yeterli değil
Gazze'deki sağlık yetkililerine göre Gazze savaşında 33 binden fazla Filistinli öldü ve bu rakamlar siviller ile savaşçılar arasında ayrım yapmıyor. Bu insani maliyet, İsrail'e ateşkes için rehine takası anlaşmasını kabul etmesi yönünde yoğun bir uluslararası baskı getirdi. Bu ay İsrail'de hükümet karşıtı kitlesel protesto hareketi yeniden alevlendi. Gantz hükümetten ayrılmayı seçse bile Netanyahu'nun partisi Likud'un en az beş üyesinin ya da koalisyon ortaklarından birinin de çekilmesi gerekecek ki başbakanın 120 sandalyeli parlamentodaki 64 sandalyelik çoğunluğu dağılsın.
Bu da Netanyahu'ya manevra alanı bırakıyor. Eski bir milletvekili ve Ulusal Güvenlik Çalışmaları Enstitüsü'nde askeri analist olan Ofer Shelah, "Netanyahu için en önemli şey siyasi olarak hayatta kalması. Mevcut durum ne kadar uzun sürerse başbakan olarak kalma şansı da o kadar artar" dedi.
