Geçtiğimiz salı günü Manhattan'daki bir mahkeme salonunda yapılan tarihi duruşmada Donald Trump, iş kayıtlarında tahrifat yapmakla suçlandığı 34 suçu kabul etmeyerek suçla itham edilen ilk ABD eski başkanı oldu. Şimdi, New York savcıları dava açmaya ve jüriyi Trump'ın bu suçları işlediğine ikna etmeye çalışırken yasal süreç devam ediyor. Buna karşılık Trump ve hukuk ekibinin de hakimi ve jüriyi masum olduğuna ikna etmek için fırsatları olacak. Bu süreç aylarca ya da yıllarca uzayabilir. Peki yasal süreçte bundan sonra ne olacak?
Takvimde sırada ne var?
New York Yüksek Mahkemesi Yargıcı Juan Merchan duruşmada Trump ve avukatlarına dilekçe vermek için 8 Ağustos'a kadar süreleri olduğunu söyledi. Bunlar arasında davanın düşürülmesi ya da farklı bir yargıç önünde görülmesi talebi yer alabilir. Eyalet hükümetinin bu dilekçelere yanıt vermek için 19 Eylül'e kadar süresi var. Bu süre zarfında keşif süreci başlayacak.
Keşif süreci nedir?
Keşif sürecinde savcılar, soruşturmaya dair topladıkları önemli kanıtları sanığa teslim eder. Fordham Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde doçent olan Cheryl Bader, "Savunma ekibine savcının davası ve mahkemede duyacakları hakkında bir fikir edinme fırsatı verili. Bu şekilde hazırlanabilirler. Savcılardan ne geleceğini görmek çok önemli" dedi.
Basına sızdırmasın diye tedbir
Ancak savcılar Trump'a herhangi bir şey vermeden önce eski başkanın davadaki potansiyel olarak hassas ayrıntıları kamuoyuna açıklamasını önlemek için koruyucu bir emir almak istediklerini söylediler. Savcılar, Trump'ın keşif sırasında aldığı materyalleri sosyal medyada paylaşmasından ya da basına sızdırmasından korktuklarını belirttiler. Yargıç, savcıların ve Trump'ın avukatlarının birlikte bir koruma emri üzerinde çalışabileceklerini umduğunu ve kendisinin sadece bunu imzalamasının yeterli olacağını söyledi.
Savcılar, bu koruyucu emir yürürlüğe girdikten sonra, Trump'a bir hafta içinde düzenli olarak materyal vermeye başlayabileceklerini belirttiler. Vermeyi planladıkları ilk materyal seti büyük jüri tutanakları ve tanık ifadelerini içerecek. Keşif sürecinin son aşamasında savcılar Trump ve hukuk ekibine bölge savcısının e-posta mesajları gibi mesajları vereceklerini söylüyorlar.
Ağustos ayından önce kamuya açıklanacak bir şey var mı?
Evet, ama bundan daha erken bir şey beklemeyin. Teorik olarak Trump'ın ekibi tüm dilekçelerini bu hafta verebilir. Ancak Trump'ın avukatı Joe Tacopina Washington Post'a yaptığı açıklamada Temmuz ayına kadar herhangi bir şey yapılmasını beklemediğini söyledi. Tacopina "Yakın zamanda hiçbir şey olmayacak. Muhtemelen Temmuz'a kadar da olmaz. Ama bu gerçekten kaba bir tahmin" ifadelerini kullandı.
Trump tekrar ne zaman mahkemeye çıkacak?
Şu an itibariyle Merchan bir sonraki yüz yüze duruşmayı 4 Aralık olarak belirledi. Yargıç, Trump'ın ekibinin sunduğu dilekçeleri o zaman karara bağlayacak. Trump'ın avukatlarından Todd Blanche, duruşma sırasında hakime, Trump'ın Aralık ayındaki duruşmaya fiziksel olarak katılmasının karmaşık güvenlik lojistiği gerektireceği ve şehir için külfetli ve pahalı olacağı için bundan feragat edilip edilemeyeceğini sordu.
Merchan, Trump'ın da hazır bulunması gerektiğini belirterek, "Sayın Trump'tan savcılığa, şehirden mahkemeye kadar herkes için bugünün büyük bir girişim olduğuna hiç şüphe yok. Aynı zamanda bugün 4 Nisan ve Aralık ayındaki ilk ertelemeye bakıyoruz. Bu oldukça uzak bir tarih. Müvekkilinizin o tarihte duruşmaya gelememesi için bir neden ortaya çıkarsa, beklenmedik bir şey olursa, bunu kesinlikle bana iletebilirsiniz. Ancak diğer tüm sanıkların, hatta yüksek profilli sanıkların bile mahkemeye gelmesini beklediğim gibi bence şeffaflık ve hukuk kurallarının eşit bir şekilde sağlanması adına, şu anda başvurunuzu reddedeceğim" diye yanıt verdi.
Bu 2024 seçim takvimine engel teşkil etmiyor mu?
Olabilir. Önseçim sezonunun ilk Cumhuriyetçi münazarasının Ağustos ayında yapılması planlanıyor. Yani, Trump'ın hukuk ekibinin dilekçelerini hakime sunması için son tarihle aynı zamanda. Hukuk uzmanlarına göre, yargılamanın 2024 seçimlerinin ötesine uzanabileceği bazı senaryolar da var. Bu da Trump'ın başkanlık kampanyası sırasında mahkemeye çıkması ve dilekçeler sunması anlamına gelebilir. Dava nasıl sonuçlanırsa sonuçlansın, eski bir başkanın bir yandan suçlamalarla mücadele ederken bir yandan da Beyaz Saray'ı yeniden ele geçirmeye çalışması benzeri görülmemiş bir durum olacak.
Dava mahkemeye taşınacak mı?
Davanın düşürülmemesi ve Trump'ın savcılarla bir anlaşma yapmaması halinde davanın mahkemeye taşınması bekleniyor. Salı günü Manhattan Bölge Savcısı Alvin Bragg'in ofisi Ocak ayında bir duruşma tarihi verdi.
Böyle bir dava için bu normal bir zaman çizelgesi mi?
Dava bir yıl sonra görülecek olsa bile, Manhattan'daki eyalet mahkemelerinde görülen diğer davaların hızına kıyasla yine de hızlı ilerlemiş sayılır. Ağır ceza davalarının yıllarca sürmesi alışılmadık bir durum değil. Yine Merchan tarafından yönetilen Trump Organization vergi dolandırıcılığı davası, kanıt olarak sunulan devasa hacimdeki vergi kayıtlarına rağmen verimli bir şekilde ilerlemeyi başardı. İddianame Temmuz 2021'de açıklanmış ve şirket Aralık ayı başında cezalandırılmıştı. Şirketle birlikte suçlamalara maruz kalan Trump Organization'ın eski finans müdürü Allen Weisselberg, yaklaşık bir yıl süren davanın ardından Ağustos 2022'de suçunu kabul etti.
Trump neyle suçlanıyor?
Salı günü açıklanan iddianameye göre Trump, New York Ceza Kanununun 175. Maddesi uyarınca 34 kez ticari kayıtlarda tahrifat yapmakla suçlandı. New York'ta ticari kayıtlarda tahrifat yapmak, başka bir suç işleme ya da bir suça yardım etme veya gizleme niyetini de içeren dolandırma niyeti olduğunda ağır bir suçtur. Bu davada savcılar, Trump'ın 2016 seçimlerinden önceki günlerde yetişkin film oyuncusu Stormy Daniels'a 2006'da yaşandığı iddia edilen bir ilişkiyi örtbas etmek için yaptığı 130 bin dolarlık ödemeyi gizlemek amacıyla sahte iş kayıtları tutmaktan suçlu olduğunu kanıtlamak zorunda kalacak.
Bragg, suçlamanın ardından düzenlediği basın toplantısında, söz konusu planın New York seçim yasası ihlallerini örtbas etmeyi amaçladığını ve bu yasaya göre bir adayı yasadışı bir şekilde desteklemek için komplo kurmanın suç olduğunu söyledi. Bragg ayrıca 130 bin dolarlık ödemenin federal kampanya katkı sınırını aştığını söyledi.
Trump oyalama taktikleri uygulayabilir mi?
Eski başkanın, sonuçta kaybeden tarafta olsa bile, mahkeme sistemini kendi lehine çevirmeye çalışmak için oyalama taktikleri kullanma konusunda uzun bir geçmişi var. Başkan olarak, milletvekillerinin vergi beyannamelerine erişimini engellemek için mücadele etti ve Trump'ın Rusya soruşturmasını baltalama girişimi hakkında eski Beyaz Saray danışmanıyla görüşme girişimlerini engelledi.
Kongre sonunda istediklerinin bir kısmını elde etmiş olsa da, her iki durumda da zamanı etkili bir şekilde tüketti. Beyaz Saray'dan ayrıldıktan sonra Trump, ABD Yüksek Mahkemesi'ne kadar uzanan bir davada, 6 Ocak 2021'de ABD Kongre Binası'na yapılan saldırıyı soruşturan Temsilciler Meclisi komitesinin Beyaz Saray kayıtlarını ve 2020 seçimlerinin onaylanmasıyla ilgili diğer resmi hükümet belgelerini elde etmesini engellemeye çalıştı ve başarısız oldu.
Fordham Hukuk Fakültesi profesörlerinden Jed Shugerman, Trump'ın federal bir yargıcın müdahale etmesini ve iddia edilen seçim yasası ihlalleriyle ilgili konularda karar vermesini isteyebileceğini, bu sürecin ABD Yüksek Mahkemesi'ne kadar gidebileceğini ve davayı bir yıl veya daha fazla uzatabileceğini söyledi. Shugerman, federal sistem işin içine girdiğinde, 2024 seçimlerinden önce bir duruşmanın gerçekleşeceği bir senaryo hayal etmenin zor olduğunu belirtti.
Trump hapse girebilir mi?
Teknik olarak evet. Muhasebe dolandırıcılığı suçlamasından suçlu bulunması halinde Trump her bir suçlama için dört yıla kadar hapis cezasıyla karşı karşıya. Yargıç cezaları birbiri ardına uygulayabilir, yani Trump bu cezaları birbiri ardına çekmek zorunda kalacaktır. Ancak bu suçlama zorunlu bir hapis cezası içermiyor. Tüm suçlamalardan suçlu bulunsa bile Trump'ın hapis cezasına çarptırılması gerekmeyecektir. Hukuk uzmanları, sabıka kaydı olmayan ve ilk kez suç işleyen eski başkan ve 2024 Beyaz Saray adayının suçlu bulunması halinde hapis cezasına çarptırılıp çarptırılmayacağının belirsiz olduğunu söylüyor.
Trump 2024 yılında da başkanlığa aday olabilir mi?
Evet, ABD anayasasında hakkında suçlama bulunan hatta bir suçtan hüküm giymiş birinin başkan adayı olmasını engelleyen hiçbir hüküm yok. Hatta Trump'ın kampanyası iddianameye dayalı ürünler satmaya başladı bile. Salı sabahı kampanya tutuklanmamdan önceki son e-posta olarak lanse edilen bir mesaj gönderdi. Ayrıca, gerçek bir sabıka fotoğrafı çekilmemiş olmasına rağmen, üzerinde suçlu değil yazan ve Trump'ın sahte bir sabıka fotoğrafı bulunan tişörtler 47 dolardan satılmaya başlandı.
