Hafize Gaye Erkan Wall Street'te yükselebileceğiniz en yüksek noktaya kadar yükseldi. First Republic Bank'ın eş başkanı, bankanın iflasından yaklaşık bir buçuk yıl önce bankadan ayrıldı, başka bir finans şirketini yönetti ve ardından bir banka satın alma planları gerçekleşmeyince oradan da ayrıldı. Geçen ayın başında Türkiye'nin merkez bankasını yönetecek ilk kadın olarak atandı ve dünyanın en büyük ekonomilerinden birini şekillendirme planlarıyla yatırımcıları şaşırtıyor.
Bir bankanın yönetim koltuğuna tek başına oturmaya çok yaklaştıktan sonra küresel piyasaların dikkatini çekti. Ancak finansal zekası nedeniyle seçilen 44 yaşındaki yönetici, bu zekasını 900 milyar dolarlık zor durumdaki bir ekonomiyi döndürmek için kullanıp kullanamayacağı sorusuyla karşı karşıya. Mayıs'ta yapılan seçimlerde kazandığı zaferle 20 yıllık iktidarını bir dönem daha uzatan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, yıllardır düşük faizlerin enflasyonu körüklemek yerine onunla mücadele ettiğine dair alışılmışın dışında bir politikaya sarıldı. Üç banka başkanını görevden aldı ve bir başka Wall Street emektarı olan Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ile birlikte çalışan Erkan, 2019'dan bu yana göreve gelen beşinci isim.
"Dönüştürücü etki yaratma potansiyeline sahipler"
Erkan geçen hafta perşembe günü, görevdeki ilk birkaç haftasında ikinci kez faiz oranlarını beklenenden daha ılımlı bir şekilde artırdı. Özel sermaye şirketi General Atlantic'i yöneten ve First Republic yönetim kurulunda yıllarca görev yapan Bill Ford, "Gaye kendini kanıtlamış bir lider. Başkan olarak atanması, onun pek çok başarısının takdir edilmesi anlamına geliyor. Şimşek-Erkan ekibi dönüştürücü bir etki yaratma potansiyeline sahip" ifadelerini kullandı.
Bloomberg, Erkan'ın düşünceleri ve kariyeri hakkında bilgi sahibi olmak için onu tanıyan ya da onunla çalışan sekiz kişiyle görüştü. Bazıları isimlerinin açıklanmasını istemedi. Erkan'ın First Republic veliahtı olmaya yolundaki tırmanışı sürpriz istifasıyla son buldu. Geçen yıl Bloomberg'e konuşan Erkan istifa kararını, "Benim bakış açıma göre bana o kadar da ani gelmedi. Çok düşündüm. Zor bir karardı. Değişim zamanıydı" sözleriyle anlattı.
"Son on yılın en iyi öğrencisi"
Erkan, Greystone adlı bir gayrimenkul yatırım şirketini kurucusuyla birlikte yönetmek üzere bankadan ayrıldı. Geçen yılın sonlarında buradan işe başladıktan birkaç ay sonra istifa etmesi, okyanus ötesindeki bir ekonomiyi yönetme rolünün kapısını açtı. Erkan şimdi yükselişinin başladığı yere geri döndü. Hâlâ internette bulunan First Republic biyografisine göre, mühendis bir baba ile matematik ve fizik öğretmeni bir annenin çocuğu olarak İstanbul'da dünyaya geldi. Biyografide, üniversitesinin onu sadece okul birincisi değil, aynı zamanda son on yılın en iyi öğrencisi seçtiği yazıyor. 2005 yılında, Princeton'da finans mühendisliği alanında doktora yapmadan hemen önce Goldman Sachs'ta çalışmaya başladı.
Orada eski bir üst düzey yönetici olan ve şu anda Sixth Street Partners'ın başkan yardımcılığını yürüten Marty Chavez, her ikisinin de kariyerlerinin iyi bir zamanlamadan yararlandığını söyledi. Chavez, "İkimiz de Wall Street'te bizim becerilerimize sahip insanların kucaklandığı bir dönemdeydik. 'Bilgisayarı açmama yardım eder misin'den 'Müşterilerimiz için matematik ve bilgisayarla gerçekten harika şeyler yapabiliriz'e geçtik. Matematikte ve yazılımda iyiyiz ve bu bir yetenek" ifadelerini kullandı. Goldman 2011 yılında işten çıkarmalar yaparken, az sayıda kişiyi genel müdürlüğe terfi ettirdi. Erkan da onlardan biriydi.
First Republic Bank dönemi
Bankayı kurduktan onlarca yıl sonra bile hala bankanın üzerinde büyük bir etkisi olan First Republic'in patronu Jim Herbert, bir risk yönetimi programı oluşturmaya yardımcı olmaları için bankacılarla görüşürken Erkan'la tanıştı. First Republic'in biyografisine göre Herbert çok etkilendi ve Goldman'ı ekibin bir parçası olması şartıyla danışman olarak işe aldı. Onu 2014 yılında yatırım müdürü olarak bankaya aldı.
Birkaç eski iş arkadaşı onun dışa dönük, zeki ve çekici biri olduğunu söyledi. Kısa süre sonra bankanın mevduat müdürü, ardından da başkanı oldu. 2019 yılında yönetim kuruluna katıldı. Erkan, Herbert'in yerine geçebilecek şekilde konumlandırıldı Ancak zaman geçtikçe First Republic'in bazı yönetim kurulu üyeleriyle ilişkileri gerginleşti: Bankaya yakın olan ve isimlerinin açıklanmasını istemeyen iki kişiye göre Erkan bankayı tek başına yönetmeye hazırdı.
Terfi anlaşması
Görevi devralmayı beklerken, bir akıl hocasının onu bir şeyleri yazılı hale getirerek kendini koruması için teşvik ettiğini söylediler. O da öyle yaptı: First Republic onu 2021'de Herbert ile birlikte eş CEO'luğa terfi ettirdiğinde, sözleşmesinde bir sonraki yılın sonuna kadar en üst koltuğu devralmazsa ve bu nedenle bankadan ayrılırsa First Republic'in ödeme yapmak zorunda kalacağı yazıyordu. Bu anlaşma sayesinde, kapıdan çıkarken fazladan 10,1 milyon dolar aldı. Mevzuat dosyalarına göre 23 milyon dolardan fazla ödeme alarak ayrıldı.
First Republic'in dizginlerini hiçbir zaman tek başına elinde tutmamış olması, onun bu kurumun dışındaki kariyerini korumasına neden oldu: San Francisco merkezli kredi kuruluşu bu Mayıs ayında iflas ettiğinde o çoktan gitmişti. First Republic'in çöküşünü kısmen, 2020 ve 2021'de faiz oranlarının dip yaptığı bir dönemde zirveye ulaşan bir uygulama olan, zengin müşterilere sunduğu sadece faizli krediler tetikledi. Bu süre zarfında Erkan önce başkan, sonra da eş CEO olarak görev yaptı ancak uygulama ondan önce başladı ve onun ayrılmasından sonra da devam etti.
Erkan, kağıt üzerinde Greystone'daki tek üst düzey yetkiliydi. Ancak firma, First Republic gibi, uzun süredir kurucusu tarafından şekillendiriliyor: Geçtiğimiz Haziran ayında yapılan duyuruda Erkan'ın yönetim kurulu başkanı olarak kalacak olan Steve Rosenberg'e rapor vereceği belirtildi. Rosenberg o zaman onunla ortak olmaktan heyecan duyduğunu söyledi. Rosenberg o dönem Bloomberg'e verdiği bir röportajda, kredi kuruluşunun Erkan'ın yönetiminde dünya standartlarında bir bankacılık organizasyonu kurmayı amaçladığını dile getirdi.
Erkan, First Republic'in mevduatlarını ve toplam varlıklarını on yıldan kısa bir sürede üç katına çıkarmasına yardımcı olduktan sonra bunun için donanımlıydı. Ancak bankacılık için korkunç bir dönem olduğu ortaya çıktı. Faizlerin yükselmesiyle Greystone'un özel bankacılık ve finansal hizmetler alanındaki genişleme planları meyve vermedi. Yıl sonunda da ayrıldı.
Erdoğan, Haziran ayı başında Erkan'ı yeni Merkez Bankası Başkanı olarak atadı. Erkan, Amerikan finans sektöründen mezun olup ekonomiyi Erdoğan'ın alışılmışın dışındaki politikalarından uzaklaştıran tek isim değil. Eski bir Merrill Lynch stratejisti olan Şimşek, ülkenin konvansiyona dönmekten başka seçeneği olmadığını söyledi.
Şimşek önerdi
Şimşek, Erdoğan'a yakın iki nüfuzlu işadamıyla birlikte Erkan'ın Merkez Bankası'nın başına geçmesinde etkili oldu. Gelişmelerden haberdar olan ve konunun hassasiyeti nedeniyle isimlerinin açıklanmasını istemeyen kişiler, Şimşek'in Erkan'ı zaten tanıdığını ve Erdoğan'a önerdiği birkaç isim arasında Erkan'ın da bulunduğunu söyledi.
Erdoğan Haziran ayında "Merkez Bankası'nda da bir kadın başkanımız olması gerektiğini düşündük. Çalışma arkadaşlarım Goldman Sachs'ta çalıştığı dönemden finans sektöründe yaptığı tüm işlere kadar bu kardeşimizin büyük başarılarını bana aktardılar" dedi. Wall Street analistlerinin ilk faiz kararı hakkında tahminlerde bulunma zamanı geldiğinde, ne bekleyeceklerinden o kadar emin değillerdi ki, yaptıkları tahminler arasındaki fark şimdiye kadarki en geniş farktı. Goldman, bir sonraki kararı için kendi tahminini yapmaktan kaçındı. Diğer analistler, yüksek enflasyona ve değer kaybeden Türk lirasına rağmen yine mütevazı bir artış bekliyordu.
İlk kez basın toplantısı düzenleyecek
Faiz artırımı tahmin edilenden de ılımlı oldu ancak alternatif önlemler kullanılarak etkisinin artırılacağı taahhüdüyle birlikte geldi. Erkan, ilk faiz kararından bir gün sonra İstanbul'da bir grup banka yöneticisi ile bir araya gelerek başkan olarak ilk kez kamuoyunun karşısına çıktı ve "Enflasyonla mücadele edeceğiz" dedi. Toplantının yapıcı geçtiğini de sözlerine ekledi. Erkan bu hafta perşembe günü düzenleyeceği ilk basın toplantısında gazetecilerin sorularını yanıtlayacak. Goldman'dan eski çalışma arkadaşı Chavez, Erkan'ın atanmasının kendisini dünya hakkında daha iyi hissettirdiğini söyledi ve doğru olanı yapmak isteyen zeki insanların böylesine önemli işlere gelmelerinin kendisini mutlu ettiğini de sözlerine ekledi.
