NYT yazdı: Kıyamet günü pazarında gelecek var mı?

Alexander Nazaryan / New York Times

Kıyametten sağ çıkmak söz konusu olduğunda Batı Virginia'daki Fortitude Ranch'nden daha iyisini yapamazsınız. Burası, ABD'de sayıları giderek artan hayatta kalma işletmelerinden biri. Lost Nehri'ni çevreleyen yemyeşil vadinin üzerinde, Washington'dan yaklaşık iki saat uzaklıkta yer alan 50 dönümlük çiftlik, George Washington ve Jefferson Ulusal Ormanları'nın karşısında yer alıyor.

Koyu renkli ahşap çitlerle inşa edilmiş çiftlik güzel bir misafirhane, ahşap ama daha rustik iki büyük yatakhanenin yanı sıra 100'den fazla üyesini barındıracak şekilde basit bir sığınak olarak tasarlandı. Fortitude Ranch'e katılmak isteyen her üyenin konaklama seviyesine bağlı olarak 2 ila 20 bin dolar ödemesi gerekiyor. Bir felaket anında ise buraya sığınabilmeleri için her yıl bin dolar daha ödemeleri şart.

Amaç hayatta kalmak

Büyüklükleri ve lüksleri farklılık gösteren odaların bir kısmı, sanki bir üniversite öğrencisini bekliyormuşçasına plastik kutular ve spor çantalarla dolu. Ancak burada daha ciddi bir amaç var: Hayatta kalmak. Fortitude Ranch'in beş adet hayatta kalma çiftliği var. Şirket, işi franchising yoluyla genişletmenin yollarını arayan emekli Hava Kuvvetleri albayı Drew Miller tarafından yaratıldı. Miller, kıyamete hazırlık hareketinin körüklediği kıyamet günü ekonomisi girişimcilerinden biri. Hareketin savunucuları, kitlesel felaketin yaklaştığına inanıyor ve buna hazırlanmak için yiyecek ve su stoklamaktan beton sığınaklar inşa etmeye kadar birçok farklı adımlar atıyor.

Doomsday Preppers (Kıyameti Bekleyenler) adlı TV şovunda bu kişilerden bazılarını görmek mümkün. Bu program 2012 yılında National Geographic kanalında ilk kez yayınlandığında, pek çok eleştirmen programı komik bulmuştu. Ancak aradan geçen on yıl içinde iklim değişikliğine dair kanıtların artması, siyasi bölünmelerin derinleşmesi ve yapay zekaya dair kaygılar bu kıyamet fantezilerini biraz daha gerçekçi hale getirdi. Kıyamete hazırlık oluşumlarından biri olan The Prepared web sitesinin kurucusu John Ramey "İşler değişiyor" diyor. Yaklaşan başkanlık seçimleri Amerikalıların çoğunun kaostan korkmasına neden oluyor.

İnsanları felakete hazırlıyorlar

Kıyamet günü pazarında yer alan şirketler arasında yer alan American Reserves 12 aylık gıda tedariği (2,799.99 $) ve acil durum telsizi (59.99 $) gibi temel hazırlık malzemeleri sunuyor. Fieldcraft Survival adlı şirket geleneksel ve modern hayatta kalma becerileri üzerine dersler (250 $) satıyor. Üyeliği 55 bin dolar olan Güney Dakota dışındaki Vivos xPoint kompleksi lüks sığınaklar sunuyor. Federal Acil Durum Yönetim Kurumu (FEMA) verileri neredeyse 20 milyon Amerikalı ya da tüm hanelerin yaklaşık %7'si artık kendilerini "hazırlıkçı" olarak tanımlıyor. Geçen yıl yapılan Ulusal Hane Halkı Afete Hazırlık Anketi sonuçlarına göre Amerikalıların %57'si afete hazırlanmak için üç ya da daha fazla adım attı. FEMA, bir önceki yıla göre "malzeme toplayan ya da güncelleyen" katılımcıların oranında %15'lik bir artış olduğunu tespit etti.

'İnsanlar Kötü Davranıyor'

Miller için Fortitude Ranch, onlarca yıldır sahip olduğu inançların doruk noktası. Miller 1960'larda Nebraska'da büyüdü. 1948'den beri Offutt Hava Kuvvetleri Üssü, Soğuk Savaş'ın kızışması halinde potansiyel bir hedef olan Stratejik Hava Komutanlığı'na ev sahipliği yapıyordu. Miller o zamanlar "Burada kendimi öldürteceğim" diye düşündüğünü söylüyor. Miller 1980 yılında Hava Kuvvetleri Akademisi'nden mezun olduktan sonra 1985 yılında Harvard Üniversitesi'nden kamu politikaları alanında doktora derecesi aldı. Doktora tezinin başlığı, doğal olarak "NATO Birlikleri için Tahkimatlar ve Yeraltı Nükleer Savunma Sığınakları" idi.

Küresel barış inancı sona erdi

Harvard'dan sonra Nebraska'ya dönen Miller, 1987 yılında aktif görevden ayrılmadan önce istihbarat subayı olarak çalışmıştır. Daha sonra Conagra'da planlama analisti ve bağımsız iş danışmanı olarak çalıştı ve aynı zamanda Hava Ulusal Muhafızları'nda ve daha sonra Hava Kuvvetleri'nde yedek istihbarat subayı olarak hizmet vermeye devam etti. Birkaç gelişme onu Soğuk Savaş'ın sona ermesinin küresel barış çağını başlatmayacağına ikna etti: 2001'de ABD'nin çiçek hastalığı saldırısına uğradığı Karanlık Kış simülasyonu; 2004'te elektromanyetik darbelerin toplum üzerinde felaket etkisi yaratabileceğini ortaya çıkaran rapor; 2011'de İngiltere'de bir Siyah adamın öldürülmesine karşı barışçıl bir protesto olarak başlayan ancak kitlesel huzursuzluğa dönüşen ayaklanmalar.

'Endüstriyi yıllarca geriye götürdüler'

Miller, askeri ve akademik kimliğiyle kendisini tuhaf inançlara sahip uç gruplardan ayırmaya hevesli. Ona göre hayatta kalma mücadelesinin meşruiyetini ortadan kaldıran Doomsday Preppers'ı özellikle küçümsüyor. Miller, "O programa çıkan insanlar sadece aptallardı. Hazırlık endüstrisini yıllarca geriye götürdüler. Sermaye toplayamadım, hiçbir şey yapamadım" dedi. Miller Fortitude Ranch'i yaklaşık on yıl önce, hazırlık hareketi henüz kültürel açıdan emekleme aşamasındayken kurdu. Bir iş kurmanın zorluklarını hafifletmek için Miller, tatil amaçlı kiralama olarak kullanılabilecek ya da belki de daha önceki bir sahibi tarafından bu amaçla kullanılmış mülkler aradı.

2 milyon dolarlık gelir

Bugün Fortitude Ranch'in yaklaşık 800 üyesi, Batı Virginia, Nevada, Wisconsin, Colorado ve Teksas'taki beş yerleşkesinden herhangi birini, devre mülklere benzer bir modelle, yılda iki haftaya kadar eğlence amaçlı kullanabiliyor. Fortitude Ranch'in sloganı "En Kötüsüne Hazırlan, Bugünün Tadını Çıkar". Miller, şirketinde 20 kişinin çalıştığını ve çok az da olsa kârlı olduğunu söyleyerek "Bu yıl yaklaşık 2 milyon dolar gelirimiz ve 400.000 dolar civarında brüt kârımız olacak" dedi.

Franchise 40 bin, çiftlik yaratmak 1 milyon dolar

Miller, bir düzine potansiyel franchise sahibinin kendi Fortitude Ranch şubelerini açmakla ilgilendiğini, ancak şu anda sadece iki kişinin franchise üzerinde çalıştığını söyledi. Bunlardan biri, kariyerini satış ve proje yönetimi alanlarında geçirmiş olan Chad Myers. Gazeteci ve podcaster Tim Pool ile yaptığı bir röportajda Miller'ı dinledikten sonra Tennessee'de bir Fortitude Ranch franchise'ı açmaya karar vermiş. Diğeri ise New York'taki Catskill Dağları'nda bir ahırı Fortitude Ranch'e dönüştüren emekli bir deniz mühendisi olan Frank Welte. Franchise alanların tasarım, inşaat ve düzenleyici standartlar konusunda eğitim ve danışmanlığı içeren tek seferlik 40.000 dolarlık bir ücret ödemesi bekleniyor. Bu ilk ödemenin ötesinde, şirket daha sonra üye peşinatlarının ve üç aylık aidatların %10 ila %15'ini tahsil ediyor. Miller franchise sahipleri için "En az 100 üye için kapasite oluşturmak üzere yeterli nakde ihtiyaçları var. 200 kişiyle, pozitif nakit akışıyla rahatça kâr edebilirler" dedi. Miller, bir mülkü Fortitude Ranch'e dönüştürmenin yaklaşık 1 milyon dolara mal olabileceğini tahmin ediyor, ancak yerel koşulların ve düzenlemelerin bu rakamı değiştirebileceğini vurguluyor.

Kaostan önce tatil

İşin yaratıcı yönü, potansiyel üyelere hayatta kalmanın ötesinde bir üyelik teşviki sağlayarak felaketsiz dönemlerde işletmeyi sürdürmeyi amaçlıyor. Fortitude Ranch üyesi Ray, "Yazımı burada geçirmeye karar verdim çünkü burayı çok seviyorum" dedi. Şu anda, Nevada'daki özellikle uzak Fortitude Ranch yerleşkesinin yalnızlığının tadını çıkarıyor. Havacılık ve uzay endüstrisindeki kariyerinden emekli olduktan sonra Ray, bir eğlence aracıyla ülke çapında seyahat etmeye karar vermiş. Fortitude Ranch'in karavan kullanıcılarına özel üyelikleri olması ve yerleşkelerin ona ülke çapında güvenli limanlar sağlaması hoşuna gitti. Kendisine 7.000 dolara mal olan 10 yıllık bir üyeliği var. Şu anda Fortitude Ranch'i yalnızca bir tatil kaçamağı olarak kullanıyor olsa da Ray, buranın bir gün kendisini ve diğer hazırlıkçı arkadaşlarını felakete karşı koruyabileceği fikrine inanıyor. Ray, "Biri bizi rahatsız etmeye ya da sorun çıkarmaya gelirse, burada bir araya gelip kendi başımızın çaresine bakabileceğimiz bir grup insan var" diyor.

Çoğu hazırlıkçı, geleceğin neler getirebileceğine dair benzer şekilde karamsar bir bakış açısına sahip. Hükümetin sıradan insanları güvende tutacağına dair inançları yok. Tennessee'deki franchise sahibi Myers, "İnsanlık açlık, hastalık, savaş, kıtlık, yani kıyametin tüm atlılarının sınırda olduğu bir durumda " dedi. Ramey, Miller'ın gişiriminin yükselişte olduğunu söyleyerek "Fortitude Ranch başarılı olabilir. Dünya yanlış yörüngede ilerlemeye devam ettikçe kıyamete hazırlık pazarı büyümeye devam edecek" dedi.