Çin, son yıllarda Hollywood çatısı altındaki ABD'li film şirketlerini satın alarak ve ülkenin sinema sektörünün ticari hacmini kullanarak Hollywood üzerindeki etkisini artırıyor. Gelin bu etkinin geçmişine ve bugünü ne gözatalım...
İlk adım Kaçak ile atıldı
Çin'in 1980'lerde uyguladığı dışa açılım politikasıyla yabancı sinema yapımlarına kapıları aralamasının ardından 1993 yapımı Kaçak filmi 1994'te Çinli seyirciyle buluşan ilk Hollywood filmi oldu. Çin hükümeti, 1994'ten bu yana ülkede yayınlanacak yıllık yabancı film sayısına kota uyguladı.
1994'ten 1999'a kadar yıllık 10 filme izin verilirken Çin'in 1999'da Dünya Ticaret Örgütü'ne katılımıyla birlikte kota 20'ye çıkarıldı. 2012'de yıllık 34 filme yükseltilen kota, Pekin yönetiminin 2016'dan bu yana kültürel değişimi teşvik etmeye yönelik tutumu nedeniyle bazı yıllar 40'a yaklaştı.
ABDli şirketler için milyarlarca dolar
Ülkede sinema sektörünün kalkınması için yatırımlar yapan Çin'de sinema salonu sayısı geçen yıl itibariyle 80 bini aşarken, Çinli şirketler de Hollywood çatısı altındaki film yapımcısı şirketlerin hisselerini çoğunu veya tamamını satın almak için harekete geçti.
Bu bağlamda Çinli eğlence ve gayrimenkul devi Dalian Wanda Group firması, 2015'te Jurassic World filmlerinin yapımcısı Legendary Entertainment firmasını 3,5 milyar dolara satın aldı.
Dev satın almalar
Çin'in metal üretim firmalarından Anhui Xinke New Materials de 2016'da Ölümcül Tuzak ve Sınırsızlar Kulübü gibi Oscar ödüllü filmlerin yapımcısı Voltage Pictures'un hisselerinin yüzde 80'ini 351 milyon dolara devraldı. Tang Media Partners firması ise ABD'li aktör Mel Gibson'un yönetmenliğini yaptığı Savaş Vadisi başta olmak üzere çok sayıda filmin yapımcısı IM Global firmasının hisselerinin çoğunu satın aldı.
Çin'de sağlık, sigorta ve turizm alanlarında faaliyetleriyle tanınan Fosun International da 2014'te Studio 8 firmasının çoğunluk hisselerini 200 milyon dolara aldı.
Çin'i rahatsız edecek senaryo ve unsurlar değişiyor
Çin, satın aldığı firmalar üzerinden Hollywood'da etkilerini artırırken, Hollywood çatısı altındaki yapımcı şirketler de yıllık yaklaşık 8 milyar dolar gişe hasılatına ulaşan Çin'in sinema pazarından pay almak için Pekin yönetimini rahatsız edecek oyuncu, senaryo, diyalog veya sahneleri çıkarmak durumunda kalıyor. Aksi halde film Çin'de gösterime giremiyor.
Bu çerçevede ilki 1994'te çekilen ve başrol oyuncusunun bir sahnede giydiği montta Japonya ile Tayvan bayrakları yer alan Maverick filminin bu yıl Top Gun: Maverick adıyla yeniden çekilen versiyonunda bu bayraklara yer verilmedi.
Bir Zamanlar Hollywood'da filmi ise Çinli Kung Fu ustası ve aktör Bruce Lee ile ilgili bir sahne nedeniyle Çin'de gösterime giremedi. Filmin yönetmeni Quentin Tarantino 2020'de basına yaptığı açıklamada, filmde Çinli yetkililerin, Lee'nin filmde yeterince kahraman gibi yansıtılmadığı ve ilgili sahnelerin yeniden düzenlenmesini istediğini, kendisinin ise bunu reddettiğini söyledi.
Hollywood Çin'i kurtarıcı olarak öne çıkarıyor
Çin'in 2021 yılında 7,3 milyar dolara ulaşan sinema gişe hasılatı ABD’li film yapımcılarının iştahını kabartırken, film şirketleri Çin'i kurtarıcı olarak öne çıkarıyor. Bu kapsamda 2009'da gösterime giren 2012: Dünyanın Sonu filminde senaryoya göre insanlığın büyük çoğunluğu yok olma tehlikesiyle karşılaşırken, Çin'in geliştirdiği devasa gemiler geride kalan insanları kurtarıyor. 2015'te gösterime giren Marslı filminde ise NASA'nın Mars’ta mahsur kalan astronotunu, Çin'in gönderdiği bir roketle kurtarılıyor.
Öte yandan Hollywood'un bu yıl gösterime giren Uncharted filmi ise bir sahnesinde Çin'in Güney Çin Denizi'nin yüzde 80'ini üzerinde hak iddia ettiği ve bu bölgeyi 9 kesik çizgi ile gösterdiği tartışmalı haritaya yer verdiği gerekçesiyle Filipinler'de yasaklandı.
Hollywood çatısı altındaki yapımcı firmalar, Çin'in yıllık 34 yabancı film kotasını aşmak için Çinli firmalarla ortak çalışma yolunu seçiyor.
Söz konusu kota çerçevesine giren filmlerde yapımcı şirketler gişe hasılasının yüzde 25'ünü alırken, ortak yapımlarda yabancı firmaların payı yüzde 43'e çıkıyor. Looper ve Transformers: Kayıp Çağ gibi yüksek bütçeli bilim kurgu filmleri ortak yapım filmlerden birkaçını oluşturuyor.
ABD'li şirketler Çin'de yayınlanan filmlerden 2018’de 1,8 milyar dolar, 2019'da 2,1 milyar dolar gişe hasılatı elde ederken, bu tutar Çin'in yerli filmlerinin sektördeki ağırlığını artırması ve Covid-19 salgının etkisi nedeniyle 2021'de 700 milyon dolara geriledi.
Kaynak: AA
