Birleşik Krallık’ın dış istihbarat örgütü MI6’nın başkanı Richard Moore’un dün İstanbul’da yaptığı konuşma, bu gizli servisin geçen yıl Suriye’deki Esat rejimini deviren Heyet Tahrir eş Şam (HTŞ) örgütüyle, bu hadisenin çok öncesinde ilişki kurmuş olduğu gerçeğinin açıklanmasına sahne oldu.
Bu ayın sonunda MI6 örgütünün başında beş yıl süren görevinden ayrılacak olan Moore, İstanbul’a ziyareti sırasında dün sabah Birleşik Krallık Başkonsolosluğu’nda bir grup Türk ve yabancı basın temsilcisinin davetli olduğu topluluğa hitaben kendi ifadesiyle “son konuşması”nı yaptı.
Daha önce 2014 başından 2017 sonuna kadar ülkesinin Ankara Büyükelçiliğini de yapmış olan Moore’un konuşması, MI6 başkanı olarak görev döneminin bir muhasebesi şeklinde geçti. Moore, konuşmasında yeni dönemde değişen dünya koşullarında örgütün karşı karşıya kaldığı sınamalar, istihbarat-teknoloji ilişkisi gibi meseleler üzerinde dururken, aynı zamanda Ukrayna savaşı, Rusya, Çin ve İran’la ilgili tehdit değerlendirmeleri ve Gazze’deki duruma özel bir vurgu yaptı.
HTŞ i̇le kurduğumuz i̇li̇şki̇ni̇n faydasını gördük
Ancak konuşmasının belki de en önemli sürprizi, MI6 Başkanı’nın Suriye konusunda söyledikleri oldu. Moore, başkanlığı döneminde yurtdışında bir dizi beklenmedik krizle karşılaştıklarını belirterek, bunlar arasında Sudan’ın iç savaşa sürüklenmesi, Afganistan’daki Ghani hükümetinin çöküşü, Suriye’de 53 yıldır hüküm süren Esad rejiminin sona ermesi gibi hadiseleri sıraladı.
Bu tespitin ardından “Kriz zamanlarında önemini ortaya koyan uzun dönemli ilişkiler tesis edebilme becerimizle gurur duyuyoruz… HTŞ ile Beşir Esad’ı devirmelerinden bir ya da iki yıl önce ilişki kurmamız sayesinde, Birleşik Krallık hükümetinin Suriye’ye haftalar içinde dönüş yapabilmesinin önünü açmış olduk” diye konuştu MI6 Başkanı.
CIA Başkanı bana “bayağı hızlısınız’ dedi̇
Richard Moore, ardından şöyle devam etti:
“Suriye, şu konuda iyi bir örnektir: Hadiselerin önünde olabilirseniz, gelişmeler birden beklenmedik şekilde daha hızlı bir şekilde hareket ettiğinde, bu gerçekten işinize yarar… Bu çeviklik, MI6’nın temel bir gerekliliğidir. Bunda bir hayli iyi olduğumuzu düşünüyorum, daha önce olduğu gibi… CIA Direktörü John Ratcliffe de, geçenlerde bir ortak işimizi görüştüğümüz sırada bana ‘Sizler de bayağı hızlı davranan arkadaşlarsınız…’ dedi.
MI6, HTŞ i̇le i̇lişkisini kabul etmi̇ş oldu
Moore’un bu açıklamasının önemi, İngiliz istihbaratının Suriye’de El Kaide soyağacından gelen Heyet Tahrir eş Şam (HTŞ) örgütü ile Beşar Esad’ın devrilmesinden önce ilişki içinde olduğunu ilk kez resmen kabul etmiş olmasıdır.
Moore, attıkları bu adımı, Britanya hükümetinin daha sonra Suriye’deki yeni rejim ile temasa geçip ilişkiyi yürütmesini kolaylaştıran ön alıcı bir hamle olarak takdim ediyor.
Bu açıklamanın ortaya koyduğu çelişkili bir durum da var. Çünkü MI6 bugün Suriye Cumhurbaşkanı koltuğunda oturan o dönemdeki HTŞ lideri Ebu Muhammed El Colani (bugünkü adıyla Ahmed Şara) ile ilişki kurduğu sırada, Birleşik Krallık hükümeti HTŞ’yi El Kaide uzantısı bir terör örgütü olarak kabul etmekte ve BM Güvenlik Konseyi’nin uyguladığı yaptırım listesinde tutmaktaydı.
Türki̇ye de HTŞ i̇le i̇li̇şki̇ i̇çi̇ndeydi̇
Benzer bir durum, Esad rejiminin çökmesinden sonra geriye dönük olarak Türkiye açısından da ortaya çıkmıştı. Türkiye’nin BM Güvenlik Konseyi kararları çerçevesinde 2018 yılından itibaren HTŞ’yi terör örgütü olarak kabul etmesine karşılık, sonradan MİT’in de HTŞ ile ilişki kurmuş olduğu anlaşılmıştı. Daha doğrusu ‘açık sır’ olan bir konu aleniyet kazanmıştı.
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, yakın zamanlarda bazı televizyon mülakatlarında MİT Başkanlığı yaptığı dönemde teşkilatın HTŞ lideri Colani ile mesai yaptığını açık ifadelerle kayda geçmişti.
Öte yandan, Esad rejiminin çökmesinden sonra basında çıkan bir dizi haberde, Birleşik Krallık’tan bazı sivil toplum kuruluşlarının da 2024 öncesindeki dönemde Colani’nin liderliğindeki HTŞ ile ilişki kurduğu belirtilmişti. Ancak Richard Moore’un dünkü açıklamasıyla, sivil toplum örgütleri bir tarafa, HTŞ ile doğrudan MI6’nın ilişki kurduğu anlaşılmış bulunuyor.
