Matina Stevis-Gridneff/ The New York Times
Cuma günü erken saatlerde bir araya gelen Avrupalı liderler, Rus ekonomisine zarar vereceğini ve Vladimir Putin'i büyük baskı altına sokacağını iddia ettikleri, yeni bir dizi yaptırım üzerinde anlaşmaya vardı. Avrupa Birliği'nin (AB) 27 üyesi, Putin'in Ukrayna'daki ayrılıkçı yerleşim bölgelerini tanımasına karşı, çarşamba günü ilk yaptırım setini rekor sürede yürürlüğe sokmayı başardı. Ancak büyüklük ve erişim açısından, AB'de eşi görülmemiş olarak nitelendirilen ikinci ceza paketi üzerinde uzlaşmak, Rus güçlerinin başkent Kiev’e yaklaşmasına rağmen daha zordu.
Putin ve Lavrov'un mal varlıkları dondurulacak
Yaptırım taslağına aşina olan iki diplomat, AB'nin Putin ve dışişleri bakanı Sergei Lavrov'un mal varlıklarını donduracağını, ancak seyahat yasağı getirmeyeceğini iddia etti. AB, Rusya'nın yaptırımlarını artırdıkça, derin ve çeşitli sektörlere yayılan ekonomik bağlantılar, üyelerini bir o kadar acıtacak. Pandemi durgunluğundan belini anca doğrultmaya başlayan üyeler, Rusya ile ticaretten vazgeçmekte zorlanabilir.
Uzmanlar, onaylanan yaptırımların sert olduğunu belirtip AB'nin hızının etkileyici olduğunu söyledi. Ancak Ukrayna'daki dramatik gelişmeler göz önüne alındığında, liderlerin daha da ileri gidebileceklerini, özellikle de Rusya'yı SWIFT olarak bilinen ve AB liderlerinin sonraki aşamada düşünebileceklerini belirttiği, uluslararası finansal işlemler sisteminden koparma yolunda ilerleyebileceklerini de eklediler.
Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski, zirveden sonra cuma sabahı, Facebook'taki açıklamasında sert konuştu: “Bu sabah devletimizi tek başımıza savunuyoruz. Tıpkı dün olduğu gibi dünyanın en güçlü birlikleri uzaktan izliyor. Dünkü yaptırımlar Rusya'yı ikna etti mi? Gökyüzümüzde işitiyoruz ve dünyamızda görüyoruz ki, bu yeterli değildi.”
Teknoloji ve finans sektörlerinden izole etme çabaları
Yaptırımların ardındaki özenli teknik çalışmaları yürüten, bloğun yürütme organı Avrupa Komisyonu, haftalardır bu ceza paketini hazırlıyordu. Komisyon'un başkanı Ursula von der Leyen, cuma sabahı yaptığı açıklamada, yaptırımların Rus ekonomisinin önemli teknoloji ve finans sektörlerine erişimini engelleyerek, işlevselliğine zarar vereceğini söyledi. Von der Leyen, perşembe akşamı başlayıp altı saat süren toplantının ardından, “Şimdi, anı karşılamamız gerekiyor. Kremlin'i sorumlu tutacağız. Avrupalı liderlerin bu gece onayladığı kapsamlı ve hedefli yaptırım paketi, bunu açıkça temsil ediyor” dedi. Sözlerine “Rus ekonomisi ve politika elitleri üzerinde azami etki yaratacak” diyerek devam etti.
Hedef Rus filosundaki uçaklar
Avrupa Birliği, Rus filolarının bakımı için gerekli olan uçak ve yedek parçaların ihracatını yasaklayacak. Von der Leyen, Rus havacılık filosundaki uçakların dörtte üçünün AB, ABD veya Kanada'da yapıldığını, alınan önlemlerin bu uçakları yakında yere indirmeyi hedeflediğini vurguladı.
Blok, yarı iletkenlerin yanı sıra özel petrol arıtma teknolojisinin ihracatını da yasaklayacak ve daha fazla bankayı cezalandıracak - ancak, The New York Times'ın eriştiği, cezaları anlatan bir taslağa göre, Rusya'nın en büyük ikinci bankası olup hâli hazırda Amerikan ve İngiliz yaptırımlarından sekteye uğrayan VTB, daha fazla hedef alınmayacak.
Avrupa Birliği, diplomatik ve hizmet pasaportu sahiplerinin, AB vizelerine erişimini keserek Rus elitlerini hedef alacak. Rus vatandaşlarının Avrupa bankalarında 100 bin euro'nun üzerinde yeni finansal mevduatlar oluşturmasını engelleyerek, nüfuzlu Rusları daha da sıkıştıracak. AB liderleri toplantılarında yaptırım paketini onadı. Ancak ayrıntılar ile yasal dil üzerinde AB büyükelçileri ve dışişleri bakanları cuma günü çalışacak.
Rusya hâlâ SWIFT'ten kesilmedi
Yine de, çeşitli Avrupa ülkelerinin yanı sıra, ABD ve Ukrayna'nın da talep ettiği bazı unsurlar eksikti.
Bu önlemlerden biri Rusya’nın SWIFT erişimini kesmekti. AB yetkilileri, Rusya'nın küresel finansal platforma erişimini kesmemelerini, Avrupa'nın Rusya'dan ihraç ettiği gazın ödemesini yapabilmek platformun kullanılmasına bağladı - çifte bağımlılık. Bu aksama, blokta büyük sorunlara neden olabilir.
Esasında, ABD ve Kanada bu adımı atmaya istekliydi. Ukrayna'nın dışişleri bakanı Dmitro Kuleba, perşembe günü bunun için yalvarıyordu ancak Avrupa Birliği bu talebi es geçti. Perşembe günü, gazeteciler, Rusya’yı SWIFT’ten kesmenin neden ABD yaptırım paketine dahil olmadığını sorduğunda, Başkan Joe Biden, "Bu, her zaman bir seçenektir. Ancak şu anda, Avrupa'nın geri kalanının almak istediği pozisyon bu değil” cevabını verdi.
© 2022 The New York Times Company
