Isabel Kershner / The New York Times
İsrailliler, Başkan Joe Biden'ın TV'de gösterdiği kötü münazara performansından yana enişeli. Farklı siyasi yelpazelerden İsrailli yorumcular, İsrail Gazze Şeridi'nde Hamas'la savaşırken ve Lübnan'da Hizbullah milisleriyle topyekûn bir çatışma ihtimalini değerlendirirken İran ve vekillerinin Biden'ın görünürdeki zayıflığından faydalanmaya çalışabileceği uyarısında bulundu.
ABD'li yetkililer, hem İran'ı hem de ABD'yi içine çekebileceğinden korktukları daha geniş çaplı bir bölgesel savaşı önlemek amacıyla İsrail ve Hizbullah arasındaki gerilime diplomatik bir çözüm bulmaya çalışıyor. Biden yönetimi ayrıca Gazze'de kalan rehinelerin İsrail hapishanelerindeki Filistinli mahkumlarla takas edilmesini içeren bir ateşkes anlaşmasını ilerletmek için diğer arabulucularla birlikte yoğun çaba sarf ediyor.
Netanyahu'dan ABD'ye mühimmat baskısı
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu da Lübnan'da Hizbullah ile herhangi bir çatışmaya girilmeden önce mühimmat tedarikinin hızlandırılması için Biden yönetimine alenen baskı yaptı.
İsrail'in Pazar gazetelerinin birçoğu tartışmaya ön sayfalarında yer vererek bir tür gecikmeli tepki gösterdiler: ABD'deki münazara, hafta sonu gazeteleri baskıya girdikten sonra gerçekleşti. İbranice gazeteler ise Şabat günü olan Cumartesi günü yayınlanmıyor.
Sağ eğilimli Israel Hayom ve sol eğilimli Haaretz'in analistleri, ton olarak keskin farklılıklar gösterseler de her ikisi de İsrail ve ABD düşmanlarının yönetimin kararlılığını sınadığına dikkat çekti.
Hizbullah ve İran fırsata mı çevirecek?
Haaretz'in askeri ilişkiler analisti Amos Harel Pazar günü şu sözleri kaleme aldı:
"Hizbullah ve İran, Biden'ın bu yaz Lübnan'da topyekûn savaş çıkması halinde İsrail'i destekleyemeyecek kadar meşgul olduğunu mu değerlendirecek?"
İsrail sağında bazıları Donald Trump'ın kazanmasını umarak Biden'ın münazara performansıyla dalga geçerken, Harel bunun ABD başkanının İsrail'in yanında durması ve ona büyük miktarda silah sağlamasının ardından bu tutumun 'nankörlük' olduğunu söyledi ve "Trump bel bağlanacak biri değil" ifadelerini kullandı.
Perşembe günkü başkanlık münazarasında Trump, Biden'ı İsrail'in Gazze'deki yaşananlara ilişkin 'zayıf' bulduğunu söyledi ve "Filistinli" kelimesini bir hakaret olarak kullanarak kaşlarını kaldırdı. Biden ise Trump'ın bu çıkışına yanıt veremedi.
Biden'ın İsrail ve Netanyahu ile ilişkisi
Biden savaş boyunca İsrail'in sadık bir destekçisi olmakla birlikte, sık sık İsrail'i sivil kayıpları azaltmaya ve Filistin bölgesindeki insani krizi hafifletmeye çağırarak eleştirel de oldu.
Biden'ın Netanyahu ile de uzun bir geçmişi var. Biden geçen sonbaharda, Gazze'de savaşa neden olan Hamas liderliğindeki teröristlerin İsrail'in güneyine saldırmasından kısa bir süre sonra güçlü bir dayanışma gösterisi için İsrail'e uçtu. O zamandan bu yana, ABD hükümetinin İsrail'e mühimmat sağlamayı durdurmasını isteyen Amerikalı savaş karşıtlarını kızdıran desteğinin siyasi bedelini ödedi.
Çatlak sesler
Ancak Biden ve Netanyahu'nun durduğu noktalar son aylarda farklılaştı. ABD hükümeti, yoğun nüfuslu bölgelerde kullanılacağı endişesiyle İsrail'e yapılan ağır bomba sevkiyatını durdurdu. Biden ise Netanyahu'nun Hamas'a karşı sık sık dile getirdiği "topyekûn zafer" hedefini belirsiz ve süresiz savaş anlamına gelecek bir hedef olarak değerlendirdi.
Trump ve İsrail
Trump başkan olarak İsrail'i güçlü bir şekilde desteklerken Netanyahu ile sağcı müttefiklerinin gündemine büyük ölçüde uyum sağlayan biri. Görev süresi boyunca Trump, ABD Büyükelçiliği'ni Tel Aviv'den Kudüs'e taşıyarak İsrail'in uzun süredir talep ettiği değişimi hayata geçirdi.
Ancak eski başkan bugünlerde Netanyahu'ya karşı daha mesafeli duruyor. Hamas liderliğindeki saldırının Netanyahu'nun hazırlıksızlığının bir sonucu olduğunu söyleyen Trump, Hizbullah'ı ise övmekten geri durmadı. Mart ayında Israel Hayom'a verdiği bir röportajda Trump, İsrail'e Gazze'deki savaşı bitirmesini, çünkü dünyanın desteğini büyük ölçüde kaybettiğini söyledi.
Gazeteye verdiği demeçte Trump, "Bu işi halletmelisiniz" dedi ve ekledi: "Barış sağlanmalı. Bu böyle devam edemez"
Israel Hayom gazetesi köşe yazarlarından Amnon Lord Pazar günü yaptığı açıklamada, Biden'ın münazaradaki performansını değerlendirdi ve "Saldırgan güçlerle dolu bir dünyada bir Amerikan başkanının zayıf ve tutarsız görünmesi düşman güçlere fırsat yaratıyor" ifadelerini kullandı.
Lord, "Biden'ın düşüşü, İran ve vekillerine yönelik Orta Doğu politikasının çöküşünü yansıtıyor" diye de ekledi.
Ana akım İbranice gazetelerden Yediot Ahronot, birinci sayfasında Biden'ın performansını "felaket" olarak niteleyen bir köşe yazısına yer verdi. Köşe yazarı Nadav Eyal, yeni bir Trump başkanlığı ihtimaliyle karşı karşıya kalan Demokratlar ve müttefiklerinin özgür dünyanın kaderini omuzlarında taşıdıklarını yazdı.
Ahronot "Zayıflık, bir Amerikan başkanının hiçbir şekilde üzerinde taşıyabileceği bir şey değildir" dedi.
© 2024 The New York Times Company
