Ben Hubbard, Şafak Timur ve Gülsin Harman / The New York Times
Seçimlere büyük umutlarla giren Türkiye'nin siyasi muhalefeti, umutsuzluğu yenmek ve bu ay sonunda yapılacak ikinci turda kendi adaylarına iktidar partisi lideri Recep Tayyip Erdoğan'a karşı bir şans vermek için bir yol çizmeye çalışıyor. Üçüncü beş yıllık cumhurbaşkanlığı dönemi için yarışan Erdoğan Pazar günkü seçimlerde salt çoğunluğu elde edememiş olsa da muhalefete yaklaşık yüzde 5 puan fark atmayı başardı. Bu ve diğer bazı göstergeler 28 Mayıs'taki ikinci turda cumhurbaşkanının kazanacağına işaret ediyor.
Daha da önemlisi, Erdoğan'ın hafta sonu şaşırtıcı derecede güçlü bir performans göstermesine rağmen elenen aşırı milliyetçi üçüncü aday Sinan Oğan'ın destekçilerinden gelecek oylardan faydalanması muhtemel görünüyor. İlk tur sonuçları seçmenler arasında artan milliyetçi duygulara işaret ediyor ve bu da muhtemelen cumhurbaşkanını güçlendirecek. Tüm bunlar, Erdoğan'ı devirmek, demokrasiyi yeniden tesis etmek, ekonomiyi ve Batı ile yıpranmış ilişkileri düzeltmek söylemleriyle bir araya gelen altı partili bir koalisyona liderlik eden Kemal Kılıçdaroğlu için zorlu bir mücadele anlamına geliyor.
En az iki tercihi var
Anketler ve siyasi analizler yayınlayan Turkey Report'un direktörü Can Selçuki, "Açıkçası zor" dedi. Muhalefetin daha güçlü bir performans sergileyeceğini öngören Selçuki, koalisyonun şimdi en az iki tercihi olduğunu söyledi: Destek veren seçmenler arasında katılımı artırmanın bir yolunu bulmak ve geçiş oylarını çekebilecek daha milliyetçi bir ton benimsemek.
Muhalefet liderleri şu ana kadar ikinci tur öncesinde kampanyalarını nasıl değiştirebilecekleri konusunda kamuoyuna çok az şey söylediler. Muhalefetin adayı Kılıçdaroğlu, Pazartesi günü Twitter'da paylaştığı ve alışılmadık bir şekilde masaya vurduğunu gösteren bir videoda "Buradayım, buradayım. Yemin ederim sonuna kadar mücadele edeceğim" dedi. Salı günü yaptığı bir başka paylaşımda ise, rakibinin kazanmasının dipsiz bir karanlığa yol açacağı uyarısında bulunarak genç seçmenleri bir araya getirmeye çalıştı. Yine de matematik onun lehine görünmüyor. Yüksek Seçim Kurulu'na göre Erdoğan oyların yüzde 49,5'ini alırken, Kılıçdaroğlu yüzde 44,9'unu aldı. Üçüncü aday Oğan ise yüzde 5,2 oy aldı ve sağcı destekçilerinin ikinci turda Erdoğan'ı tercih etme olasılığı daha yüksek görünüyor.
"İkinci tur için plan yapmamışlar gibi görünüyor"
İlk tura girerken anketlerin çoğu Kılıçdaroğlu'nun az farkla önde olduğunu gösteriyordu ancak sonuçlar açıklandığından beri analistler muhalefetin neden beklenenden daha kötü bir performans sergilediğini ve ikinci turda nasıl toparlanabileceğini açıklamaya çalıştılar. İstanbul merkezli bir araştırma grubu olan İstanPol'un yönetici direktörü Seren Selvin Korkmaz, "İkinci tur için bir plan yapmamışlar gibi görünüyor. Şimdi muhalefet bu planı yapmak ve o gecenin hayal kırıklığının enkazını temizlemek için birkaç gün harcayacak. Bu seçimdeki en büyük hata bu" değerlendirmesi yaptı.
Kılıçdaroğlu'na destek veren altı parti, milliyetçiler, katı laikler ve hatta Erdoğan'ın Adalet ve Kalkınma Partisi'nden ayrılan isimler de dahil olmak üzere farklı geçmişleri ve ideolojileri temsil ediyor. Birincil birleştirici hedefleri Erdoğan'ı görevden almak olsa da, seçmenlere Türkiye'nin geleceği için farklı bir vizyon satmaya çalıştılar. Bu vizyon, Dışişleri Bakanlığı ve Merkez Bankası gibi devlet kurumlarının bağımsızlığının yeniden tesis edilmesini, acı veren yüksek enflasyonu kontrol altına almayı ve yabancı yatırımcıları cezbetmeyi amaçlayan ortodoks ekonomi politikalara geri dönülmesini ve Erdoğan'ın kısıtladığı ifade özgürlüğü de dahil olmak üzere sivil özgürlüklerin güçlendirilmesini içeriyordu.
"Sahnede sadece Kılıçdaroğlu olmalı"
Muhalefet kampanya boyunca koalisyonunun genişliğine vurgu yaptı ve altı partinin liderleri sık sık sahneye birlikte çıktı. Bazen de her ikisi de cumhurbaşkanı yardımcısı olması beklenen İstanbul ve Ankara belediye başkanlarıyla çıktılar. Pek çok seçmen, iş bölümü zamanı geldiğinde birlik yerine yönetimde potansiyel bir kaos gördü. En büyük muhalefet partisinin eski kampanya yöneticilerinden Ateş İlyas Başsoy bir mesajında "Muhalefetin kampanyası 'tüm liderlerin bir arada olduğu resimden' bir an önce kurtulmalı. Bir lider seçiliyor, bir ekip değil. Sahnede sadece Kılıçdaroğlu olmalı" ifadelerini kullandı. Bassoy, muhalefetin de iyimser ve kendinden emin olması ve planlarını seçmenlere daha açık bir şekilde anlatması gerektiğini söyledi.
Erdoğan, seçmenlerin zihninde kendisini Türkiye'nin artan askeri gücü ve bağımsızlığı ile ilişkilendiren bir kampanya yürüttü. Röportajlarda Erdoğan destekçisi olan birçok seçmen Türkiye'nin savunma sanayisine, özellikle de Ukrayna ve Etiyopya da dahil olmak üzere bir dizi çatışmada kilit rol oynayan insansız hava araçlarına hayranlıklarını dile getirdi.
Erdoğan ayrıca muhalefeti terörizmle ilişkilendirerek şeytanlaştırdı. Bu saldırı hattı, Kılıçdaroğlu'nun Türkiye'nin üçüncü büyük partisi olan HDP'den aldığı destekten yararlandı. Hükümet bu partinin yetkililerini ve üyelerini, terör örgütü olarak tanımladığı PKK ile işbirliği yapmakla suçluyor. Erdoğan kampanya mitinglerinde, Kılıçdaroğlu'nun kampanya şarkılarından birine bir PKK liderinin alkış tutuyormuş gibi görünmesi için manipüle edilmiş bir video gösterdi.
Türkiye Kürt militanlara karşı uzun ve ölümcül bir savaş verdi ve hükümet sık sık Kürt siyasetçileri onlarla işbirliği yapmakla suçluyor. Birçok Kürt siyasetçi bu tür suçlamalar nedeniyle hapse atıldı, yargılandı ya da görevden alındı. Muhalefet ittifakı partilerinden DEVA'nın yetkilisi İdris Şahin, terörizm iddiasının muhalefete karşı son derece etkili olduğunu söyledi. Erdoğan'ın partisinin kampanyasının kimlik siyaseti ve her türlü muhalif girişimi terörizmle ilişkilendirmek etrafında döndüğünü söyleyen Şahin, bunun onlara psikolojik üstünlük sağladığını sözlerine ekledi.
Milliyetçilerin gücü
Şahin, ikinci turda muhalefetin ilk tura katılmayan destekçi seçmenleri ortaya çıkarması ve üçüncü aday Oğan'a oy vermiş olan ve şimdi başka bir seçeneğe ihtiyaç duyan seçmenleri çekmesi gerektiğini söyledi. Pazar günkü oylamanın genel sonuçları, parlamento da dahil olmak üzere, sağcı milliyetçilerin güçlü bir gösterisine dönüştü. Erdoğan'ın Meclis'teki en güçlü müttefiki olan Milliyetçi Hareket Partisi oy oranını artırırken, Oğan da anketlerin öngördüğünden çok daha iyi bir sonuç elde etti.
Bu adaylar Türk kimliğini ve ulusal güvenliği vurguluyor, Kürtleri şeytanlaştırıyor ve Türkiye'deki 3 milyondan fazla Suriyeli mültecinin evlerine gönderilmesi çağrısında bulunuyor. Hepsi de Erdoğan'ın terörizm konusundaki uyarılarından faydalanmış görünüyor. Aynı zamanda, Kılıçdaroğlu'nun koalisyona dahil ettiği bazı küçük partiler önemli sayıda seçmeni harekete geçirmeyi başaramadı. Salı günü Türkiye'nin genç seçmenlerine yönelik mesajında Kılıçdaroğlu, ülke ekonomisine dönerek geçen yıl yüzde 80'i aşan enflasyonun insanların gelirlerinin değerini nasıl azalttığına odaklandı. Kılıçdaroğlu, "Hiçbir şey için paranız yok. Bir fincan kahve için hesap yapmak zorundasınız. Oysa gençlik kaygısız olmak demektir. Buna bir gün bile sahip olmanıza izin vermediler" ifadelerini kullandı.
Ayrıca muhalefetin ana teması olan Erdoğan'ı görevden alma ve otoriter yönetime yönelişini tersine çevirme çabasına da değinerek, "Bu ülkede değişim isteyenler, istemeyenlerden çok daha fazla. Ancak şu açık: böylesine zorba bir hükümetten kurtulmak için daha çok mücadele etmesi gereken taraf biziz" dedi.
© 2023 The New York Times Company
