River Akira Davis / The New York Times
Üst düzey bir Japon şirketi ile üst düzey bir Güney Koreli şirket tarafından 2019 yılında kurulan ortak girişim, gergin diplomatik ilişkilerin ortasında bir işbirliği işareti olarak yorumlandı. Güney Koreli Naver ve Japon SoftBank Group yöneticileri, Güney Kore tarafından geliştirilen ve Japonya'da popüler olan mesajlaşma uygulaması Line'ı ortaklaşa yöneteceklerini açıkladılar. Projeye işbirliğini vurgulayan bir kod adı verdiler: Gaia.
İlişkileri yeniden gerebilir
Beş yıl sonra, Japonya ve Güney Kore uzun süredir devam eden tarihi gerilimleri hafifletme yolunda önemli adımlar attı. Ancak Naver-SoftBank girişiminin mülkiyeti konusunda bir anlaşmazlık ortaya çıktı ve diplomatlar ve uluslararası ilişkiler uzmanları bunun iki ülke arasındaki bağları yeniden germesinden korkuyor. Amerika Birleşik Devletleri'nin Asya'daki kilit müttefikleri olan Japonya ve Güney Kore'nin hassas bir geçmişi var. Japonya 1910'dan 1945'te Japonya'nın İkinci Dünya Savaşı'nda teslim olmasına kadar Kore'yi sömürgeleştirdi ve Japonya ile Güney Kore toprak ve jeopolitik farklılıklar nedeniyle sık sık çatıştı.
New York'ta hükümetlere uluslararası güvenlik konularında danışmanlık yapan CCSI'nin genel müdürü Maiko Takeuchi, "Geçmişte birçok kez gördüğümüz gibi, Japonya ve Kore arasındaki ilişkiler değişiyor ve küçük gerilim noktaları savunma ve diplomasiyi daha geniş bir şekilde etkileyecek şekilde hızla tırmanabiliyor" dedi. Takeuchi, Kuzey Kore'nin nükleer silahlanmasına ilişkin endişeler ve bölgede artan istikrarsızlık göz önüne alındığında risklerin arttığını söyledi. Takeuchi, "ABD'den ve başka yerlerden Japonya ve Kore'nin iyi ilişkilerini korumanın her zamankinden daha önemli olduğuna dair güçlü bir görüş var" diye ekledi.
Japonya'nın en popüler uygulaması oldu
Anlaşmazlığın merkezinde yer alan mesajlaşma platformu Line, Güney Kore'nin önde gelen arama motorunun operatörü Naver tarafından 2011 yılında Japonya'da kullanıma sunuldu. O yıl yaşanan Tohoku depremi ve tsunaminin ardından Japonya'da telefon hatları kesilince Line, kullanıcıların internet bağlantısı üzerinden iletişim kurmasını sağladı. O zamandan bu yana, tavşan ve ayıların yer aldığı çıkartmalarıyla tanınan Line, yüz milyonlarca kullanıcıya ulaşarak ve Tayland, Tayvan ve Endonezya'ya yayılarak Japonya'nın en popüler mesajlaşma uygulaması haline geldi.
2019 yılında SoftBank'ın kurucusu Masayoshi Son ve Naver'in kurucu ortağı Hae-Jin Lee, Line'ı dolaylı olarak işletecek 50-50 ortak girişim planlarını açıkladı. Japon-Güney Kore ilişkilerinin tarihi bir düşüşte olduğu bir dönemde bu anlaşma "Son-Lee ittifakı" olarak adlandırıldı. Bir önceki yıl Güney Kore Yüksek Mahkemesi, bazı Japon şirketlerinin İkinci Dünya Savaşı sırasında fabrikalarında çalışmak zorunda kalan Güney Korelilere tazminat ödemesine hükmetmişti. Japonya, 2019 yılında Güney Kore'nin yarı iletken endüstrisi için gerekli olan kimyasallara ihracat kısıtlamaları getirerek yargı kararına tepki göstermişti.
İlişkilerin iyileşmeye başlaması
İki ülkenin üst düzey liderleri konuşmuyordu ve istihbarat paylaşımı anlaşmalarının feshedileceği söyleniyordu. Bu durum, Çin ve Kuzey Kore'den gelen meydan okumalara karşı Japonya ve Güney Kore'nin birlikte çalışmasını sağlamaya çalışan ABD için büyük bir sorundu. Ancak Güney Kore ve Japonya arasındaki ilişkiler daha sonra büyük ölçüde iyileşti. Mart 2023'te Güney Kore Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol, hükümet öncülüğündeki bir fondan para kullanarak eski zorla çalıştırılan işçilere tazminat ödeme planını açıkladı. Aynı ayın ilerleyen günlerinde Yoon, Japonya Başbakanı Fumiyo Kişida ile bire bir görüştü, 12 yıl sonra ilk kez böyle bir görüşme gerçekleşti ve Japonya yarı iletken malzeme ihracatı üzerindeki kısıtlamalarını kaldırdı.
Ancak geçen yılın sonlarında Naver-Softbank girişiminde çatlaklar oluşmaya başladı. Line'ın operatörü LY Corp. adlı şirket kasım ayında üçüncü bir tarafın Naver'in bulut depolama sistemi üzerinden sistemlerine yetkisiz erişim sağladığını açıkladı. Bunun üzerine Japonya İletişim Bakanlığı, Naver'e ortak girişimdeki hisselerini satması yönünde bir direktif olarak yorumlanan muğlak bir açıklama yaptı.
Tartışmaları önlemek istiyorlar
Geçen ay Korea Economic Daily'de yayınlanan bir başyazı bu hamleyi devlet müdahalesi ile eş tuttu. Makalede, "Japon hükümetinin, onca sıkı çalışma ve yatırımdan sonra Naver'in çıkışını talep etmesi, medeni bir ulusun ilkeleriyle çelişiyor gibi görünüyor" denildi. Güney Kore'de muhalefet partileri Yoon'u Japonya'ya karşı aşırı uzlaşmacı bir tutum takınmakla eleştiriyor ve Naver'i bu politikaların son kurbanı olarak gösteriyor. Güney Kore'nin eski başkanının önemli bir müttefiki olan Cho Kuk, Yoon'un Japonya'ya yaklaşımını "aşağılayıcı" olarak nitelendirdi ve başkanı başarılı bir yerli firmayı desteklememekle suçladı.
Hem Japonya hem de Güney Kore tarafındaki liderler Line üzerindeki tartışmanın tırmanmasını önlemeye kararlı görünüyor. Kişida ve Yoon mayıs ayı sonunda anlaşmazlığın diplomatik ilişkilerin önüne geçmemesi gerektiği konusunda mutabık kaldılar. Güney Kore'nin başkenti Seul'deki bir düşünce kuruluşu olan Doğu Asya Enstitüsü'nün başkanı Yul Sohn, Japonya'nın Line'ın mülkiyeti konusunu nasıl ele alacağının Japon-Kore ilişkilerinin gidişatını etkileyebileceğini söyledi.
Sohn, "Kore tarafında kamuoyu, Yoon hükümetinin niyetini gösterdiğine ve bardağın hala yarısının boş olduğuna ve Japonya'nın karşılık vermesini beklediğine inanıyor" dedi. Sohn, Japonya'nın Line üzerindeki anlaşmazlıkla ilgili bir taviz gibi bir jestle bile olsa karşılık vermeye istekli olduğunu göstermesi halinde, Yoon'un bunu daha fazla işbirliğini manevra etmek için kullanabileceğini söyledi. Ayrıca, "İlişkilerin toparlanma aşamasındayız, ancak her iki taraf da geçmişte neler yaşandığının son derece farkında. Daha güçlü bir temel inşa edilmiş olsa bile, hala hesaba katılması gereken çatlaklar var" diye ekledi.
©️ 2024 The New York Times Company
