Somini Sengupta / New York Times
Üç kelime (fosil yakıtlardan uzaklaşmak) salı günü sert bir diplomatik tartışmaya yol açtı. Suudi Arabistan ve Rusya'nın başında yer aldığı bir avuç petrol ülkesi, kömür, petrol ve doğal gazın kullanımının devam etmesinin gezegeni hızla ısıttığına dair yerleşik bilimsel mutabakata rağmen, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nun iklim değişikliğine ilişkin kararında bu tür bir ifadeye yer verilmemesini sağladı. Bu durum, kendi ekonomik ve siyasi çıkarları olan bir avuç ülkenin, tehlikeli boyutlara ulaşan küresel ısınmayı yavaşlatmaya yönelik küresel eylemleri nasıl engelleyebildiğini göstermektedir.
BM kararı bağlayıcı değildir. Ancak diplomaside kelimeler anlam ve öncelik taşır. Fosil yakıtlardan geçişle ilgili bu kritik ifadenin çıkarılması için verilen mücadele, Suudi Arabistan'ın geçen yıl Birleşik Arap Emirlikleri'nin Dubai kentinde yapılan küresel iklim görüşmelerinde petrol, gaz ve kömürden uzak durma taahhüdünden ülkelerin uzaklaşmasını sağlamak için bir yıldır sürdürdüğü diplomatik kampanyanın bir parçası.
Geçtiğimiz yıl aralık ayında COP28 iklim görüşmelerinde verilen taahhüt, böyle bir geçişin nasıl yapılacağı konusunda muğlaktı. Ancak ilk kez bir uluslararası anlaşmada dünyanın enerji sisteminin karbonsuzlaştırılmasından bu kadar açık bir şekilde söz ediliyordu. Bu da diplomatların New York'taki Genel Kurul'da haftalardır müzakere ettikleri karar tasarısı gibi sonraki anlaşmalarda da benzer bir dilin kullanılmasına kapı açtı. Avrupa Birliği, COP28 anlaşmasını yansıtan bir değişiklik önerdi. Yenilenebilir enerji kapasitesinin üç katına çıkarılması, enerji verimliliğinin iki katına çıkarılması ve “enerji sistemlerinde fosil yakıtlardan adil, düzenli ve hakkaniyetli bir şekilde uzaklaşılması” hedeflerini içeriyordu. Bu değişiklik oylamaya sunulduğunda başarısız oldu.
Suudi Arabistan, hedefin “dengeden” yoksun olduğunu söyledi. Rusya bunu daha geniş kapsamlı COP28 anlaşmasından “nitelikli seçim” olarak nitelendirdi. Fiji, fosil yakıtların aşamalı olarak kullanımdan kaldırılmasını destekleyenlerin pozisyonunu basitçe “Bilimin rehberliğinde hareket etmeliyiz” diyerek özetledi.
Emisyonların rekor kırması bekleniyor
“İnsanlığın şimdiki ve gelecek nesilleri için küresel iklimin korunması” konulu karar, Genel Kurul'un bir önceki iklim görüşmeleri turuna onay damgasını vurmayı amaçlayan yıllık bir uygulamadır. Bilime rağmen, fosil yakıtların zaferi gerçek dünyada açıkça görülüyor. Küresel Karbon Projesi'nin yeni verilerine göre, fosil yakıtlardan kaynaklanan küresel karbondioksit emisyonları 2023'ten bu yana artmış olup, 2024 yılında 37,4 milyar metrik tona ulaşarak rekor kırması bekleniyor.
Suudi Arabistan, BM öncülüğündeki biyoçeşitlilik zirvesi de dahil olmak üzere diğer bazı uluslararası deklarasyonlarda benzer fosil yakıt geçiş dilinin yer almasına başarılı bir şekilde karşı çıktı. Ancak Suudi yetkililer bu ay Azerbaycan'ın başkenti Bakü'de düzenlenen COP29 iklim müzakerelerinde varılan anlaşmada fosil yakıtlara geçiş dilinin yer almaması konusunda başarılı olamadı.
© 2024 The New York Times Company
