‘Yürümek yaşamı keşfe çıkmaktır Ve hep yeniden tanımak kendini İçinde gün ışığı gibi kıpırdar İlk adımlarını atan bebeğin sevinci’ Diyor Ataol Behramoğlu. Geçirdiğim ameliyatların sonucu olarak desteksiz yürüyemediğimden, 29 yaşımda anladım önemini. Ne kadar kolayca yaptığımız bir eylem olsa da yürümenin ne hassas dengelere bağlı olduğunu öğrendim. Uzun zamandır tıp çevrelerinde de konuşulan bir konu yürümek. Özellikle pandemide her şeyin durduğu bir dünyada, kapalı ortamlara, spor salonlarına giremezken açık havada yürümek insanlara hem iyi geldi hem de kendiyle baş başa kalışını, o huzur ve dinginlik duygusunu tadabilmek için iyi bir kaçış oldu. Yürümenin faydalarını bir hayli konuştu bilim adamları. Kalbiniz için iyidir, kaslarınızı çalıştırır, dolaşımınızı iyileştirir. Liste uzayıp gidiyor. Ancak daha iyi haber, beyin sağlığı üzerindeki olumlu etkileri. Yürümek çok basit görünse de aslında tüm eklemlerinizin, kaslarınızın ve sinirlerinizin koordinasyonunu gerektiren komplike bir süreçtir. Bu bileşenlerden birinde bile anormallik gelişirse yürüme imkansız hale gelir. Tek adımla insan vücudunda 200’den fazla kemik ve 600 kas hareket eder ve tüm bunların gerçekleşmesi için birden fazla beyin fonksiyonu gerekir. Kısacası yürümek, gelişmiş bir beyin egzersizidir. Yürümek için gözlerimizle izlemek, dengeyi korumak için ellerimizi hareket ettirmek, havanın sıcaklığını tenimizde hissetmek ve burnumuzla koklamak gibi vücudumuzun tüm duyularını harekete geçiririz. Bu çeşit uyaranlar beyni aktive etmeye yardımcı olur. Yürüme, dans etme ve beyin sağlığı üzerinde yapılan yeni bir çalışmaya göre egzersiz, beynimizdeki beyaz maddeyi tazeleyip yenileyerek, yaşlandıkça kaybettiğimiz düşünme ve hatırlama yeteneğimizi geliştirebilir. 1990’ların sonlarına kadar çoğu araştırmacı, insan beyninin erken çocukluktan sonra fiziksel olarak sabit kaldığına ve esnek olmadığına inanıyordu. Bilim neyse ki ilerledi ve bu bilgiyi değiştirdi. Yeni doğan hücrelerini tanımlamak için yapılan karmaşık araştırmalar, beynimizin bazı bölümlerinin, nörojenez denilen, yeni hücrelerin yapımına devam ettiğini gösterdi. Takip çalışmaları ise yürümenin nörojenezi güçlendirdiğini ortaya koydu. Beyin plastisizesiyle (beynin adaptasyon ve yeni bağlantılar oluşturma yeteneği) ilgili bu geçmiş çalışmalar genellikle, düşünceler ve anılara izin veren ünlü küçük gri hücreleri içeren gri maddeye odaklandı. Ama bu arada beynin diğer bileşeni beyaz madde ihmal edildi. Colarado Üniversitesi’nden Dr. Andrea Mendez Colmenares, gri ve beyaz maddeyi elektrik açısından düşünmenin yararlı olacağını söylüyor. ‘Ampul bir gri maddedir ve onu evinize bağlayan tüm dahili elektrik kabloları beyaz maddedir’ diye açıklıyor. Beyaz cevherin hem sağlıklı yaşlanmada hem de bunamada dejenere olduğu gösterildiğinden, bu sürecin yavaşlatılıp yavaşlatılamayacağını, hatta tersine çevrilip çevrilemeyeceğini belirlemek çok önemli hale geldi. Andrea Mendez Colmenares ve meslektaşları bu nedenle bir çalışma başlattılar. Sağlıklı ama hareketsiz olan 250 kadar 60 yaş üstü kadın ve erkeği bir araya topladılar. Laboratuvarda bu gönüllülerin mevcut zindeliği ve bilişsel becerilerini test ettiler. Ayrıca özel bir MRI beyin taramasıyla beyaz cevherin sağlığını ve işlevini ölçtüler. Katılımcılar 3 gruba ayrıldı ve haftada 3 gün bir araya geldiler. Bir grup yürüyüş egzersizine, bir grup germe ve denge eğitimine, diğer grup ise dans derslerine başladı. 6 ay sonra testler tekrarlandı. Yürüyüşcüler ve dansçılar beklendiği gibi daha zindeydi. Daha önemlisi her iki grupta da beyaz cevherde olumlu değişiklikler olduğu görülse de hafıza testlerinde daha iyi performans sergileyen yürüyüşçülerdi. Sonradan bu farkın nedeni düşünüldü. Dansçıların her seansta, ders boyunca dans etmedikleri, bu sürenin bir kısmını eğitmenlerini dinleyerek, hareketsiz bir biçimde geçirdikleri saptandı. Bu arada üçüncü grupta bilişsel işlevlerde düşüş ve beyaz cevher sağlığında kötüleşme vardı. Colmenares ve arkadaşları yürümenin beyin sağlığına etkisinin sadece beyaz maddeden ibaret olmadığını açıkladılar. Colmenares ‘kalbin daha hızlı atmasını sağlayan düzenli egzersiz kalbiniz için iyidir ve kalp için iyi olan beyin için de iyidir diyor.
