Lara Jakes / New York Times
ABD'nin Ukrayna'ya yönelik yardımlarının durması ve Trump'ın ikinci kez başkanlık koltuğuna oturması ihtimali üzerine NATO yetkilileri, ABD'nin Ukrayna üzerindeki iki yıllık rolünü daha fazla kontrol altına almak istiyor. Bu rol, Ukrayna'nın müttefiklerinden gelen askeri desteğin yönlendirilmesini sağlıyor. Bu hafta askeri ittifakın genel merkezinde tartışılan bir öneriye göre NATO, şu anda ABD tarafından yönetilen ve savaş alanına silah bağışını ve teslimatını koordine eden bir grup olan Ukrayna Savunma Temas Grubu'nu denetleyecek. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg tarafından ortaya atılan ve ittifakın 32 üye ülkesinden Ukrayna için beş yıl içinde 100 milyar dolar ek kaynak sağlamayı amaçlayan bir plan üzerinde de görüşmeler sürüyor.
"Hızlı karar almalarının önemli olduğuna inanıyorum"
İttifakın üst düzey diplomatları arasındaki toplantıda yaptığı açıklamada Stoltenberg "NATO'nun koordinasyon ve destek sağlamada daha güçlü bir rol oynaması, bu savaşı Ukrayna'nın galip geleceği bir şekilde sona erdirmenin yoludur" dedi. Stoltenberg, "Uzun vadede öngörülebilirlik ve kararlılık sağlamak için daha sağlam ve kurumsal bir çerçeve kazandırmaya ihtiyaç var" dedi. Stoltenberg sözlerini şöyle sürdürdü: "Müttefiklerin hızlı karar almalarının önemli olduğuna inanıyorum. Buna elbette ABD de dâhildir."
Stoltenberg ayrıntılardan bahsetmedi ama yeni çabaların temmuz ayında Washington'da yapılacak olan NATO liderleri zirvesine kadar onaylanmasını umduğunu söyledi. Zirvede yetkililerin yıllardır söz verildiği gibi Ukrayna'nın askeri ittifaka katılmasının yeniden tartışılması bekleniyor. Öneriler bir NATO yetkilisi tarafından doğrulandı. Ancak önerilerin onaylanıp onaylanmayacağı belli değil.
Orban'ın Rusya ilişkileri
İkinci bir NATO yetkilisi, Başbakan Viktor Orban'ın Rusya ile sıcak ilişkiler sürdürdüğü Macaristan'ın Savunma Temas Grubu'nu ittifakın gözetimi altına alma çabasına karşı çıktığını söyledi. Yetkili, bazı müttefiklerin de NATO'nun üye ülkeler arasında para toplamak için hiçbir kozu yokken 100 milyar doları nasıl bulabileceğini sorguladıklarını söyledi. Her iki NATO yetkilisi de planların ayrıntıları kamuoyuna açıklanmadığı için isimlerinin gizli kalması koşuluyla konuştular.
Washington'un bu tür değişiklikleri destekleyip desteklemeyeceği de belli değildi. ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin geçen ay grubun NATO'ya taşınması ihtimali sorulduğunda grubun mevcut formatını "çok etkili bir forum" olarak nitelendirmişti. Dışişleri Bakanı Antony Blinken katılması beklenen çarşamba günkü toplantıya gecikti.
Putin'in askeri yanıtından endişe ediliyordu
İttifak daha önce Ukrayna'daki savaşta daha büyük bir rol üstlenme konusunda isteksiz davranmıştı, zira çatışmayı halihazırda ülkesi ile NATO arasında bir vekalet savaşı olarak gören Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in daha geniş ve daha şiddetli bir askeri yanıt vermesine yol açmaktan korkuyordu. Ancak Washington'un Ukrayna'ya verdiği destek son aylarda dalgalanmaya başladı.
Milletvekilleri önümüzdeki hafta Washington'a döndüğünde Temsilciler Meclisi Başkanı Mike Johnson'ın yasayı geçirmeye çalışması beklense de ABD, Kongre'deki Cumhuriyetçilerin altı aydır beklettiği Ukrayna'ya yönelik 60 milyar dolarlık yardım paketi üzerinde çekişmeye devam ediyor. Gecikme Ukrayna'yı çileden çıkardı, müttefikleri kızdırdı ve Stoltenberg'in çarşamba günü bunun savaş alanında "sonuçları olacağını" açıklamasına neden oldu; Rusya cephe hattındaki kilit bölgelerde alan kazanırken Ukrayna güçlerinin topçu ve hava savunma sistemleri tükeniyor.
Trump endişesi
NATO müttefikleri arasında, geçmişte ABD'yi askeri ittifaktan çekme sözü veren ve yakın zamanda saldırıya uğraması halinde Avrupa'yı savunmamakla tehdit eden eski Başkan Donald Trump'ın kasım ayında yeniden seçilme olasılığına ilişkin endişeler de artıyor. Stoltenberg çarşamba günü Trump'la ilgili sorulan soruyu geçiştirdi ancak NATO'nun Ukrayna'yı desteklemeye devam etmesi için "Uzun vadeli planlamaya ihtiyacınız var" dedi.
88 milyar dolarlık yardım
Rusya'nın Ukrayna'yı geniş çaplı işgalinden bu yana geçen iki yıl içinde ABD, genellikle Almanya'nın Ramstein kentindeki ABD hava üssünde toplanan Ukrayna Savunma Temas Grubu aracılığıyla Ukrayna'ya 88 milyar dolardan fazla silah ve güvenlik yardımı aktarma çabasına öncülük etti. Grupta, aralarında NATO üyesi olmayanların da bulunduğu yaklaşık 50 ülke ve uluslararası örgüt yer alıyor.
Askeri yardımın %99'unu sağladı
NATO ittifakının üye olmayan devletlerle nasıl çalışacağı net değil. Ancak Stoltenberg NATO ülkelerinin Ukrayna'nın aldığı askeri yardımın %99'unu sağladığını belirtti. Stoltenberg ayrıca "Ukrayna için yeni ve daha fazla paraya ihtiyacımız olduğu aşikâr ve buna uzun yıllar boyunca ihtiyacımız var" dedi. Yeni önerilerin ötesinde, özellikle ABD ve Almanya'nın Ukrayna'nın ittifaka üye olmadan önce demokratik ve güvenlik reformları yapması gerektiği konusunda ısrarcı oldukları göz önüne alındığında, NATO'nun yılın geri kalanında Ukrayna'ya sunabileceği çok az şey var.
Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba, Soğuk Savaş'ın başında Sovyetler Birliği'ne karşı kolektif bir güvenlik anlaşmasıyla kurulan askeri ittifakın resmi 75. yıldönümünde NATO merkezinde üst düzey NATO diplomatlarıyla bir araya gelecek. İttifaka en son üye olan İsveç, Rusya'nın 2022'de Ukrayna'yı işgal etmesinin ardından onlarca yıldır sürdürdüğü bağlantısızlığı terk etti. İsveç ittifaka resmi olarak bu yıl katıldı ve çarşamba günü Dışişleri Bakanı Tobias Billström ilk kez tam bir NATO üyesi olarak diplomatik görüşmelere katıldı.
©️ 2024 The New York Times Company
