NYT savaş suçu kararını yazdı: İki Rus komutan hakkında tutuklama emri

Marlise Simons / The New York Times

Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) salı günü iki üst düzey Rus askeri yetkilisi hakkında tutuklama emri çıkararak onları Ukrayna'da sivilleri hedef almak ve önemli enerji altyapısını tahrip etmek suretiyle savaş suçu işlemekle suçladı.

İki subay, Korgeneral Sergei Ivanovich Kobylash ve Amiral Viktor Nikolayevich Sokolov mahkeme açıklamasında, Ekim 2022 ve Mart 2023 tarihleri arasında çeşitli yerlerdeki elektrik santrallerine ve trafo merkezlerine kendi kuvvetleri tarafından düzenlenen çok sayıda füze saldırısından şahsen sorumlu olmakla suçlanıyor. Mahkeme, kış aylarında gerçekleştirilen saldırıların büyük ölçüde sivil hedeflere yönelik olması ve "sivillere aşırı derecede tesadüfi zarar vermesi ya da sivil nesnelere zarar vermesi" nedeniyle savaş suçu olarak tanımlandığını belirtti.

"İnsanlık suçu"

Kobylash o dönemde ülkenin uzun menzilli havacılık güçlerine komuta eden üst düzey bir Rus hava kuvvetleri subayı, Sokolov ise Rusya'nın Karadeniz Filosu'nun komutanıydı. İkili ayrıca kasıtlı olarak büyük acılara ve genel nüfusta ciddi fiziksel veya zihinsel yaralanmalara neden oldukları için insanlığa karşı suç işlemekle de suçlanıyor.

Mahkemeden yapılan açıklamada, tanıkların korunması ve soruşturmaların selameti açısından yeni yakalama emirlerinin tüm ayrıntılarının açıklanmayacağı belirtildi. Merkezi Hollanda'nın Lahey kentinde bulunan Uluslararası Ceza Mahkemesi, soykırım, saldırı savaşları, savaş suçları ve insanlığa karşı işlenen suçları ele almakla görevli tek daimi uluslararası mahkeme. Ruslar sivil yapıları defalarca bombalamış ve sayısız sivili öldürmüş olsalar da, UCM soruşturmasına aşina olan avukatlar, savcıların bu zaman dilimini özellikle seçtiklerini, çünkü kanıtların ağırlığı ve o dönemde bilinen komuta yapısının netliği nedeniyle iddiaların kanıtlanmasının diğerlerine göre daha kolay olabileceğini öne sürdüler.

Mahkeme, Rusya'nın Şubat 2022'de başlayan geniş çaplı işgalinden bu yana Ukrayna'daki savaşla ilgili olarak ikinci kez tutuklama emri çıkarmış oldu. Yargıçlar bir yıl önce de Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve çocuk haklarından sorumlu Maria Lvova-Belova hakkında Ukraynalı çocukların kaçırılması suçlamasıyla tutuklama emri çıkarmıştı. Benzer şekilde, o dönemde eleştirilere neden olan bu suçlamaların kapsamının dar tutulması, davaya aşina olan avukatlara göre, savcının kamuya açık güçlü kanıtları olan yönetilebilir bir dava seçme stratejisinin bir yansımasıydı.

"Her Rus komutan adaletin yerini bulacağını bilmeli"

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy salı günü tutuklama kararlarını memnuniyetle karşıladı. Zelenskiy sosyal medya platformu X'te, "Ukraynalı sivillere ve kritik altyapıya saldırı emri veren her Rus komutan adaletin yerini bulacağını bilmelidir" diye yazdı. Associated Press'in aktardığına göre Ukrayna Başsavcısı Andriy Kostin, söz konusu suçların cephe hatlarından uzakta ve belirgin bir askeri amaç olmaksızın büyük ölçekte işlendiğini söyledi.

Lahey'deki yargıçlar Rus saldırılarını orantısız olarak nitelendirdi. Açıklamada, elektrik santralleri o dönemde askeri hedef olarak kabul edilse bile, beklenen "sivil zarar ve hasarın, beklenen askeri avantaja göre açıkça aşırı olacağı" belirtildi. Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin bağımsız bir yaptırım gücü yok ve tutuklama yapması diğer ülkelere bağlı. Bu nedenle Kobylash ve Sokolov'un tutuklanması ya da yargılanması mümkün görünmüyor.

Yine de mahkemeyi destekleyenler, yakalama kararlarının siyasi bir jestten öte, mağdurların göz ardı edilmediklerini gösterdiğini söylüyorlar. Ayrıca tutuklama kararları savaş sonrasında daha geniş bir yasal çerçevenin yapı taşları olabilir. Moskova'daki yetkililer Ukrayna'da savaş suçu işlediklerini reddederek UCM'nin tutuklama kararlarını ve soruşturmalarını anlamsız olarak nitelendirdiler.

Ukrayna'daki yerel mahkemeler savaşla bağlantılı bazı Rusları yargılamış olsa da hiçbiri üst düzey yetkilileri kapsamadı. Ukrayna, 124 üyesi bulunan UCM'ye resmi olarak katılmadı ancak mahkemeye kendi toprakları üzerinde yargı yetkisi verdi. Rusya da üye değil ancak mahkeme Rus vatandaşları tarafından Ukrayna topraklarında işlenen suçları hedef alabiliyor.