Patrick Kingsley New York Times
Gürcü bir çiftçi olan Tina Marghishvili, Ukrayna'dan gelen son haberleri duyduğunda babasının diktiği ormanı hatırlıyor. O yıl Rusya-Gürcistan savaşı sırasında Rus birliklerinin onları memleketlerinden zorla çıkardığını, 2008'den beri ailesinin görmediği tüm arazi ve eşyasını, çocukluğundaki evini, ineklerini, aile bahçesini hatırlıyor. 2008 savaşında yerinden edilmiş Gürcüler için kurulan bir kampta yaşayan 57 yaşındaki Marghishvili, “Ukrayna haberlerini izliyorum, 2008'i hatırlıyorum ve bu beni ağlatıyor. Gürcistan Rusya'ya yaptırım uygulamalı, onları engellemeli, ihracatlarını boykot etmeli" diyerek içini döküyor.
Marghishvili için büyük gizem şu: Gürcü hükümeti bunu neden şimdiye kadar yapmadı? Rusya'nın sınırları boyunca, Rusya ve Batı etkisi arasında kalmış Gürcistan gibi eski Sovyet ülkelerinin hükümetleri Ukrayna işgali karşısında stratejik bir ikilemde kaldı. Belarus dışında hiçbiri Rus saldırısını desteklemedi. Ancak ticaret ve havalelerin ana kaynağı olup bazı ülkelerin güvenliğinin garantörü; diğerlerinin ise olası saldırganı konumunda bulunan, baskın bir komşuyu sinirlendirmekten korktukları için Rusya'ya şiddetle karşı da çıkmadılar. Avrupa kıtasının güneydoğu ucundaki 3,7 milyonluk küçük, dağlık bir ülke olan Gürcistan, belki de en sıkışık durumda.
Sıranın Gürcistan'a gelme ihtimali engelliyor
Rusya 14 yıl önce Gürcistan'ın bazı bölgelerini işgal etti. Rus birlikleri 1990'larda Gürcistan'dan ayrılıp 2008'de genişleyen iki ayrılıkçı devletçik Güney Osetya ve Abhazya'yı hâlâ koruyor. Bu topraklar, Marghishvili'nin bir zamanlar yaşadığı evini de kapsıyor. Bu istikrarsız dinamik, Gürcistan hükümetinin Rusya'ya karşı güçlü bir şekilde konuşmasını mantıksız hale getiriyor. Bunun sebebi, Rusya'nın bir sonraki saldırganlığını Gürcistan'a yöneltme olasılığı.
"Bir yanardağın yanında yaşıyoruz"
Gürcistan'ın iktidar partisi Georgian Dream'in milletvekili Giorgi Khelashvili, "Bir yanardağın yanında yaşıyoruz. Volkan patladı ve lav şu anda dağın diğer tarafından aşağı akıyor" diye konuşuyor. Ancak bu temkinli yaklaşım, Gürcistan hükümetini nüfusunun çoğuyla karşı karşıya getirdi. Ukrayna hakkındaki toplum görüşü ile hükümet politikası arasında uçurum, diğer Avrupa ülkelerinde olduğundan çok daha keskin bir çatışma yarattı. Son anketler, Gürcülerin yaklaşık yüzde 60'ının seçilmiş yetkililerden Ukrayna konusunda daha güçlü bir duruş istediğini, birçoğunun Gürcistan'ın başkenti Tiflis'teki konutlarına Ukrayna bayrakları astığını gösteriyor.
"Aynı gökyüzüne ve aynı düşmana sahibiz"
On binlerce Gürcü, Ukrayna'yı desteklemek ve hükümetin kardeş bir ulusa yönelik ikircikli yaklaşımını eleştirmek için bir araya geldi. Evinin önünde Ukrayna bayrağı dalgalandıran birçok Gürcüden biri olan popüler romancı Dato Turashvili, "Farklı topraklarımız ve farklı ülkelerimiz var. Ama aynı gökyüzüne ve aynı düşmana sahibiz" dedi. Turashvili, "Gürcü hükümeti, 'Dikkatli olmak daha iyidir, Rusya tehlikelidir' diyor. Ancak bunun Kremlin için bir önemi yok. Kiev'i alırlarsa Tiflis'i de alırlar" diyerek sözlerine devam etti. Hükümet ise, Rusya işgaline karşı bazı önlemler aldığı için eleştirilerin haksız olduğunu söylüyor.
Gürcistan, istilanın başlamasından günler sonra Avrupa Birliği'ne üyelik için acele bir başvuruda bulundu. Bu, tam üyeliğe daha yıllar olduğu için Batı yanlısı yönelimin büyük ölçüde sembolik bir göstergesi. Ayrıca, hükümet Ukrayna'ya insani yardım gönderdi, 5 binden fazla Ukraynalı mülteciyi kabul etti ve Ukrayna'nın işgalini kınayan Birleşmiş Milletler kararının lehinde oy kullandı. Öte yandan Gürcistan, savaşın başlamasından bu yana 12 bini ülkede kalan, 30 binden fazla Rus'u kabul etti.
Tiflis, yeni genç Rus sürgün dalgasının başlıca destinasyonlarından biri olarak İstanbul'a katıldı. Ancak Gürcü toplumundan yükselen öfkeye rağmen, Gürcistan hükümeti genel olarak Rusya'yı doğrudan kınamaktan kaçındı ve Rus ekonomisine yaptırım uygulamayı reddetti. Hükümet, daha güçlü bir pozisyon alan ülkenin başkanıyla çatıştı. Başkan, Gürcü gönüllülerden oluşan bir uçağın Ukrayna'ya uçmasını engelledi ve birkaç Rus muhalifin ülkeye girişini engelledi. Hükümetin duruşunu destekleyenler arasında, rahipleri Batı ile bağdaştırdıkları liberal değerleri uzun süredir eleştiren, ülkenin en güçlü sivil kurumlarından biri olan Gürcü Ortodoks Kilisesi yer alıyor.
Daha sert duruşu savunanlar var
Kilise sözcüsü Peder Andrea Jaghmaidze, yaklaşık 50 kilometre uzaklıktaki Gürcistan ile Güney Osetya arasındaki sınıra atıfta bulunarak, “Rus birliklerinin sadece 50 kilometre uzakta olduğunu hatırlıyoruz. Bu nedenle ülkeye fazladan yük getirmemek için büyük bir bilgelik gösterilmeli" dedi. Ancak birçok Gürcü, daha sert bir duruş sergilemenin sadece daha onurlu değil, aynı zamanda daha stratejik olacağını düşünüyor. Eski başbakan Giorgi Gakharia, Gürcistan'ın Ukrayna konusunda muğlak bir tavır alarak Avrupa ve Kuzey Amerika ile olan ilişkilerine ilgisiz olduğu sinyalini verdiğini belirtti. Gakharia, "Durumunuz net ve duruşunuz değerlere dayalı değilse, İngilizler, Almanlar, Fransızlar, Amerikalıların soruları olacaktır. Gürcistan nerede duruyor?” dedi.
Rus devletine karşı daha güçlü durma arzusu bazı durumlarda, kendilerini göz korkutucu bir ortamda bulan yeni Rus göçmenlerine karşı öfkeye dönüştü. Yakın zamanda Tiflis'in merkezinde yayınlanan bir broşürde "Rusya Federasyonu Vatandaşları. Burada hoş karşılanmıyorsun" yazıyor. Bazı Gürcü ev sahipleri Rus kiracılara daire kiralamayı reddetti. Kremlin tarafından yabancı ajan olarak listelenen bir Rus haber kuruluşu Rosbalt'ın 20 yaşındaki gazetecisi Alexey Voloshinov, bir ev sahibinin geçen hafta kendisine kiracılığı reddettiğini söyledi. Voloshinov, “Çünkü biz Rusuz ve Rus askerleri 2008’deki savaşta oğlunu öldürdü" dedi.
Romancı Turashvili, Voloshinov gibi muhalifler ve gazetecilerle empati kuruyor. En ünlü romanı SSCB'den Uçuş, 1980'lerde Sovyetler Birliği'nden kaçmaya çalışan bir grup Gürcü muhalif hakkında. Ancak Turashvili bile çok büyük bir Rus dalgasını kabul etmekten çekiniyor. Pek çok Gürcü gibi o da, Rus çoğunluğun Kremlin'e karşı samimi bir muhalefetten ziyade mali nedenlerle kaçtığından endişe ediyor. Turashvili, "Rusya'da en iyi yazarlara sahipler. Ama belki de iyi okuyucular yoktur" diye konuştu.
©️ 2022 The New York Times Company
