07 Mayıs 2024, Salı Gazete Oksijen
Haber Giriş: 16.04.2024 15:05 | Son Güncelleme: 16.04.2024 15:30

İsrail İran krizinde günün öne çıkan gelişmeleri ve analizleri

İsrail'in 1 Nisan'da Şam'daki İran konsolosluk binasını vurmasına İran'ın verdiği karşılık sonrası Orta Doğu'da tansiyon yükseldi. İsrail'in misilleme açıklaması sonrası nefesler tutuldu. İşte iki ülke arasında yaşananlar ve günün öne çıkan analizleri
İsrail İran krizinde günün öne çıkan gelişmeleri ve analizleri

İsrail devlet televizyonu KAN yaptığı yayında, İsrail'in İran'a kontrol edebilmesine imkan verecek, karşılık veremeyeceği ve bölgeyi kapsamlı bir savaşa sürüklemeyeceği, cevap veremeyeceği sınırlı bir saldırı planladığını duyurdu.

New York Times, Alissa J. Rubin ve Vivian Nereim imzalı haberinde İran'ın İsrail topraklarına saldırısı yeni bir gerçeği gün yüzüne çıkardığını yazdı: Ortadoğu'daki mevcut çatışma Gazze'yle sınırlı kalmayabilir ve savaş korkulduğu gibi tüm bölgeye yayılabilir. Özellikle de Arap ülkelerinde savaşın yayılma olasılığı nedeniyle büyük bir endişe var.

İran Genelkurmay Başkanlığı Sözcüsü Ebulfazl Şikarçi, ABD, İngiltere, Fransa ve Almanya'ya İsrail'e desteği kesme çağrısında bulunarak, bu ülkelerin veya İsrail'in her türlü saldırısına güçlü karşılık vereceklerini ifade etti.

İsrail Genelkurmay Başkanı Herzi Halevi ise İran'ın İsrail'e yönelik düzenlediği saldırıların Orta Doğu'da yeni işbirliği fırsatlarına olanak sağladığını söyledi.

Washington Post yazarı David Ignatius yaşananların İsrail için aylardır moral bozucu görünen çatışmayı düzeltmek için bir fırsat olabileceğini yazdı. Ignatius göre "En iyi hücum iyi bir savunmadır" sözü sporda bir gerçektir. İsrail bu kuralın modern savaş için de geçerli olabileceğini gösterdi.

New York Times'tan Peter Baker'a göre; ABD'li yetkililer, tek bir füze ya da insansız hava aracının çok sayıda İsrailliyi öldürmesi halinde bölgenin alevler içinde kalabileceğinden korkuyordu. Bu nedenle İsrail ve ABD güçleri, Arap müttefiklerinin de yardımıyla, İran'ın hava saldırısına karşı mükemmele yakın bir savunma gerçekleştirdiğinde, bu sadece olağanüstü bir askeri ve diplomatik başarı olmadı. Aynı zamanda ABD Başkanı Joe Biden'ın Orta Doğu'daki savaşın tırmanmasını önleme çabası için de büyük bir zafer anlamına geliyordu.

Dünya, İsrail'deki savaş kabinesinin İran'a nasıl bir karşılık verileceğine dair kararını bekliyor. The Guardian Tel Aviv'in masadaki seçeneklerini yazdı: Nasıl karşılık verebilir? İki savaşı birden yönetebilir mi? ABD destek verecek mi?

İsrail - İran gerginliği yatırım bankalarının altın fiyatları tahmininde güncellemeye gitmesine neden oldu. ABD'li bankacılık devi Citi, altının önümüzdeki 6-18 ay içinde 3 bin dolara yükselebileceğini açıkladı. Goldman Sachs Group da dün yılsonu tahminini ons başına 2 bin 700 dolara çıkardı.

İsrail devlet televizyonu KAN'a göre İsrail, İran'a yönelik muhtemel misilleme konusunda Ürdün, Mısır ve Körfez ülkelerini bilgilendirdi. Uluslararası kamuoyunda İran saldırılarına yönelik tepkinin nasıl ve ne zaman olacağı tartışılırken, İsrail, bölgedeki Arap ülkelerine, misillemenin kendilerini tehlikeye atmayacağına dair güvence verdi.

Orta Doğu'da tırmanan çatışma, Tahran'ın nükleer programı üzerindeki çabalarını iki katına çıkaracağı yönündeki korkuları yeniden canlandırdı. Uzmanlar başarısız İHA ve füze saldırısı sonrasında Tahran'ın İsrail'in saldırısına karşı caydırıcılığını artırmak için İran'ın nükleer silah programını hızlandırarak bir bomba yapmaya çok yakın olduğu konusunda uyardı. The Times'ın haberine göre;  İran şu anda silahlarını uranyumla zenginleştirmekten 'bir adım uzakta' olarak tanımlanıyor.

İsrail Dışişleri Bakanı Yisrael Katz, İran'ın füze programına yaptırım uygulanması ve İran Devrim Muhafızları Ordusu'nun terör örgütü ilan edilmesi çağrısında bulundu.

İran'dan yakın kaynaklarla da konuşan New York Times cumartesi günü İsrail'e gerçekleştirilen saldırının bir güç gösterisi olduğunu yazdı. Saldırı sembolik değildi ama büyük bir zarar vermeyi ya da savaş yol açmayı hedeflemiyordu

ABD, İngiliz ve Fransız orduları İsrail'e ateşlenen İran füze ve İHA'larının engellenmesine yardımcı oldu ancak Ukraynalılar Rus hava saldırılarına karşı aynı yardımı sağlamadıklarını söylüyor. NYT, Ukraynalıların bu durumu 'ikiyüzlülük' olarak gördüğünü yazdı

İran'a nasıl bir karşılık verileceği konusunda İsrail'de savaş kabinesinin karar vermesi bekleniyor. Ancak kabinede Başbakan Netanyahu, Savunma Bakanı Gallant ve eski ordu lideri Gantz var. Wall Street Journal birbiriyle hiç anlaşamayan bu üçlü, savaşın başından beri de sık sık fikir ayrılığı yaşadığına dikkat çekti.

Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, Fransız gazetesi Le Monde'a verdiği röportajda Rusya-Ukrayna Savaşı, Gazze'deki durum ve İran-İsrail gerilimini değerlendirdi. Borrell, İran-İsrail gerilimi bağlamında Orta Doğu'da bölgesel bir çatışmanın kimsenin çıkarına olmayacağını söyledi.

İki ülke arasındaki gerginlikle ilgili en önemli analizlerden biri de dün New York Times yazarı Thomas L. Friedman'dan geldi. Üç Pulitzer ödüllü yazar; İran saldırısı sonrası kaleme aldığı yazıda Batılı ülkelerin, İran'ı izole etmek için birlikte hareket etmeleri gerektiğini ve böylece bölgesel bir savaşı önleyebileceklerini belirtti. 

31 Mart seçimleri sonrası TBMM'de ilk grup toplantılarını düzenleyen MHP ve CHP'nin de iki ülke arasındaki gerginlikle ilgili önemli mesajları oldu. MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, "İran-İsrail gerilimi dikkatlerin Gazze'den koparılması için planlanan bir tiyatrodur" dedi.

Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Başkanı Özgür Özel de " Tarafların gerginliği artıracak açıklamalardan eylemlerden uzak durmaları çağrısını yineliyorum. Etrafımız ateş çemberine dönüşmüşken ülkemiz tansiyonu düşürecek her çabanın öncüsü olmalıdır" dedi.